Vogais medias semiabertas e semipechadas

           

Xa saberás que o sistema vocálico galego consta de sete vogais. Aquí cho explica Esther Estévez en Dígocho eu.

     

Se cadra, un dos trazos máis especiais do galego, especialmente para un neofalante, é a distinción entre vogais medias semiabertas e semipechadas.  Aquí che deixamos unhas breves pautas para distinguir o uso dunhas e doutras.

Vogais semiabertas   /ɛ/    /ɔ/

• En palabras con «e» ou «o» breves no latín: ferro, fero, festa, medo, pedra, grego, nove, roda, óso, nora, soño...

• Diante consoante oclusiva trabante «p», «b», «t», «k»: heptagonal, obter, étnico, rectangulo, optimista, robot, octosílabo...

• Nas palabras rematadas en -el e -ol: pastel, papel, caracol, español... Así como os seus plurais: pasteis, papeis, caracois, españois...

• En palabras esdrúxulas (excecpción: cóbado) e en palabras graves con ditongo crecente na última sílaba (excepción: codia): brétema, médico, inhóspita, lóxico, arteria, vivencia, croio, serodia... 

• Nos nomes das seguintes letras: e, o, efe, ele, eme, ene, eñe, erre e ese.

• Nos indefinidos alguén, ninguén, ren, cadaquén, quenquera, calquera, mesmo, certo...

• No interrogativo quen.

• Nos numerais cero, sete, nove, dez, cen...

• Na conxunción copulativa e, aínda sendo átona.

• Nas formas do posesivo noso, nosos, nosa, nosas.

Vogais semipechadas   /e/    /o/

• En palabras con «e» ou «o» longos no latín: cheo, tona, rede, todo, boca, collo...

• Diante das consoantes palatais «ch», «x», «ñ», «ll» (exc. vello): fecho, pexa, empeño, cortello...

• Nas palabras terminadas polos sufixos tónicos -és/-esa, -edo, -ez/-eza, -ello/-ella, -oso/-osa, -ón/-ona, -or: cangués, coruñesa, penedo, avareza, curioso, pasmón, mangallona, comedor...

• Palabras rematadas en -eo, -ea, -oa: feo, fea, alleo, allea, seo, area, leoa, boa, ladroa, coroa...

• Formando ditongos decrecentes: meu, eira, moito, ouro, touro, eito, moucho, noiva, eixe...

• Nos nomes das letras seguintes: be, ce, de, gue, pe, te, xe e zeta (ou ceta).

• Nos demostrativos este, esta, ese, esa, aquel, aqueles.

• Nos numerais tres, once, doce, trece, catorce.

Rematou o curso. Gran traballo!

Rematou o curso 2024-25. Foi un período moi intenso cheo de proxectos e actividades. Non podemos deixar de felicitar a todo o profesorado, alumnado e familias que demostraron unha gran implicación. Esperamos poder repetir esta mesma dinámica no futuro.

Como colofón e despedida, nada mellor que un dos grandes traballos achegados polo alumnado. Neste caso, un magnífico vídeo elaborado por Roi Edreira, Manuel Andrade e Sebastián Mattos, de primeiro de Bacharelato, cun roteiro lingüístico-literario no que nos expoñen a vinculación do Rexurdimento coa nosa cidade da Coruña. Parabéns, rapaces!

Ata o curso que vén! Bo verán!

A Foliada das Letras, todo un éxito!

 

 

O pasado mércores 14 de maio celebramos, no marco das actividades da Semana das Letras Galegas, a nosa primeira Foliada das Letras. Un encontro co que queremos facer patente, dun xeito festivo, o compromiso do Fogar coa nosa lingua e coa nosa cultura. E foi todo un éxito!

Foron moitas as familias que se achegaron ao centro para celebrar unha tarde de música, baile, merenda e, sobre todo, moita alegría. Gran parte do éxito debémosllo ao grupo Pesdelán que souberon animar o publico, facendo que pequenos e maiores non parasen de bailar. Gozamos ademais coas actuacións das nosas padeireteiras e do maio preparado polo alumnado de Infantil. Parabens tamén aos presentadores do acto: Sabrina Varela e Nicolás Barro, un gran traballo!

Este vídeo resumo foi elaborado por Ainara Sánchez, Nicolás Barro e Adriana Picallos. E contou coas imaxes e gravacións dun bo número de compañeiros e compañeiros que tamén asistiron á Foliada.

Agardamos repetir co mesmo éxito ou máis o curso que vén. Moitas grazas a todos!

Telexornal «Edición Cantareiras»

No Fogar, o Día das Letras Galegas deste ano tocounos moi de cerca. Isto animounos a levar adiante un bo número de proxectos diferentes, todos coa idea de divulgar e poñer en valor a arte das nosas cantareiras: obradoiros, gravacións musicais, bailes, karaokes, pasatempos... 

Unha boa forma de reunir o resultado de todo ese traballo é o Telexornal «Edición Cantareiras» que aquí che presentamos. Con el, ademais. contribuímos a difundir a riqueza da nosa poesía oral popular.  Parabéns a todos os implicados en sacar a diante estoutro proxecto: alumnado, profesorado e familias.

Ah! E esta non será a última actividade arredor das Letras Galegas deste 2025. Quédanos a gran Foliada das Letras deste mércores 14 pola tarde. Animámosvos a todos a participar!

Esperámosvos na «Foliada das Letras»

O vindeiro mércores ás 17:30 comezará a gran FOLIADA DAS LETRAS, unha festa con música en vivo (a cargo do grupo Pesdelán), baile e merenda para todos os asistentes. E de balde! Estades todos convidados! Animade os vosos imáns e irmás, pais, nais, avós e avoas. Cantos máis, mellor!

Non só pasaremos unha tarde divertida con este ambiente festivo, senón que tamén celebraremos as Letras Galegas deste ano, dedicadas, como sabedes, ás nosas cantareiras e á nosa poesía oral. Aproveitaremos para ofrecer a actuación das pequenas pandeireteiras do Fogar e para presentar os diferentes proxectos arredor das Letras Galegas deste curso: «Xota do Fogar», «Valse das Avoas», «Telexornal Cantareiras»...

Como adianto aquí deixamos os vídeos da «Xota do Fogar». O primeiro, coa interpretación dos nosos músicos e cantareiras; e o segundo, en versión Karaoke. A cantar todo o mundo!

 

 

Non podedes faltar! Esperámosvos a todos e todas na FOLIADA DAS LETRAS!

Encontro con Ledicia Costas

Hoxe, venres 11 de abril, realizamos o segundo encontro entre autores e alumnado neste curso 2024-25. Un contexto no que se respiraba literatura: alumnos e alumnas de literatura de 2º de Bacharelato, os profesores de Literatura Castelá, Inés Sixto, de Literatura Galega, Pablo Quintá; e Ledicia Costas, unha das escritoras máis lidas e galardoadas do panorama literario galego. 

Foi o colofón perfecto para un curso tan intenso de coñecemento da historia da literatura e de lectura de varias obras. 

Nesta ocasión, o alumnado viña de realizar a lectura de dous dos seus grandes libros: Golpes de luz e Pel de cordeiro.

Na sesión produciuse un fluído diálogo entre a escritora e os seus lectores.

A riqueza das cantigas populares

A lírica popular oral galega, coa súa tradición musical, é considerada unha das máis importantes de toda Europa occidental. A través das cantareiras, homenaxeadas no Día das Letras deste ano, podemos apreciar a riqueza e variedade das cantigas populares, que xurdían en calquera momento do ano, con calquera traballo ou ocasión festiva. Esta podería ser unha clasificación:

• Traballos do campo: cantos de seitura (de cando se recollía o cereal), cantos de vendima (de cando se recollía a uva), muiñeiras (asociadas ao momento de moer no muíños).

• Festas anuais: cantos dos maios (asociadas á celebración da primavera), cantos de Nadal ou panxoliñas (na época do Nadal).

• Vida cotiá: cantos de berce (para adurmiñar os nenos), regueifas (diálogos cantados improvisados entre mozos e mozas típicos das vodas).

Queredes escoltar algunha? Aquí tedes uns cantos exemplos.

Muiñeira

Cantiga do maios

Panxoliña

Canto de berce

Regueifa

María Pérez, a Balteira

María Pérez, a Balteira, naceu na parroquia de Armea, no concello coruñés de Coirós, preto de Betanzos. De familia fidalga, sabemos que frecuentou as cortes de Fernando III o Santo e Afonso X o Sabio. Tamén, que participou nunha cruzada a mediados do século XIII.

Aínda moi nova, María comezou a exercer o seu oficio de soldadeira; é dicir, utilizou a súa arte para amenizar o día aos nobres e cortesáns, a través do seu dominio do canto e da danza, ademais de realizar acrobacias e exercicios durante as actuacións de xograres e trobadores. Como contraprestación, María recibía un soldo, denominado «soldada», que lle permitía certa autonomía e liberdade para moverse como lle apetecía.

Segundo os textos a ela dedicados, María Balteira encarnaría todos os vicios e transgresións da época: xuraba, competía en xogos cos homes, xogaba aos dados, libre en xacer con cregos ou xograres, supersticiosa… A visión que se nos dá dela (non se nos di nada das súas habilidades artísticas) corresponde ao imaxinario masculino da época, evidentemente, cheo de prexuízos machistas.

    María Pérez, a nossa cruzada,
    quando veo da terra d´Ultramar,
    assí veu de perdom carregada
    que se non podía con el merger.
    Mais furtanlho cada u vai maer
    e do perdom ja non lhe ficou nada.

    E o perdom é cousa mui preçada
    e que se devía muit´a guardar,
    mais ela non ha maeta ferrada
    en que o guarde, nen a pod´haver,
    ca, pois o cadead´en foi perder,
    sempr´a maeta andou descadeada.

    Tal maeta como será guardada,
    pois rapazes albergan no logar,
    que non haja seer mui trastornada?
    ca no logar u eles han poder
    non ha pardón que s´i possa asconder,
    assi saben trastornar a pousada.

              

    E outra cousa vos quero dizer:                
    tal pardón ben se devera perder,
    ca muito foi cousa mal ganhada.

        

                                                Pero da Ponte

    da terra d´Ultramar: do outro lado do Mediterráneo, de Terra Santa (Xerusalén)

    merger: levantarse, erguerse

    cada u vai maer: en cada lugar onde dorme

    maeta ferrada: maleta reforzada con ferros

PARÁFRASE: Como era usual na época, tamén a famosa soldadeira Maria Balteira teria feito unha cruzada (peregrinación á Terra Santa), para gañar os perdóns ou indulxencias habituais. O peor é que, no seu regreso, uns mozos lle foron roubando estas indulxencias, en sucesivos ataques á súa «maleta descadeada». A cantiga é un dos máis perfectos equívocos do cancioneiro satírico.

 

Premios da RAG

Tivemos a enorme sorte de ser un dos tres centros galegos gañadores do concurso «Contádenos o voso Día das Letras Galegas de Luísa Villalta (2024)» convocado pola Real Academia Galega.

O pasado martes 22 de outubro acudimos ao acto de entrega destes premios no auditorio da Casa da Cultura Pintor Lloréns de Sada. Aproveitamos a saída para, á primeira hora da mañá, realizar unha visita didáctica á fábrica de Sargadelos que está na mesma localidade. 

Foron moitos os alumnos e alumnas do Fogar, de todas as etapas, que participaron activamente dalgún xeito nos proxectos presentados a este concurso. Non obstante, debido ao aforo limitado do auditorio, só puido acudir un grupo de compañeiros en representación de todos os demais. 

Unha xornada que chea de alegrías e bos momentos que non esqueceremos. Parabéns a todos os profesores e profesoras que colaboraron. E tamén a nenos, nenas e familias que se comprometeron na realización das actividades merecedoras deste recoñecemento. Porque... O GALEGO MOLA!

Os xéneros periodísticos

O xornalismo ou periodismo baséase na necesidade que ten o ser humano de obter información. Os xornalistas son os encargados de presentar os feitos e datos de forma clara e concisa, pero tamén poden incluír as súas propias opinións á hora de relatalos. Por iso, é fundamental coñecer e dominar os principais xéneros periodísticos.

Esta esquema ofréceche unha visión xeral dos trazos dos principais xéneros periodísticos e de como se clasifican.

Durante este curso, con seguridade terás que localizar, ler, analizar e comentar moitos textos destes xéneros. Para facelo, dispós tradicionais diarios e revistas en papel. Mais tamén pode serche cómodo coñecer e manexar diferentes publicacións el liña. Por exemplo:

XORNAIS

https://galego.lavozdegalicia.es/

https://praza.gal/

https://www.nosdiario.gal/

https://xornaldacoruna.gal/

REVISTAS

https://codigocero.com/

https://www.gciencia.com/

https://www.disquecool.com/

https://www.consumer.es/gl/

https://temposdixital.gal/

Análise do campo semántico

O significado das palabras pode descompoñerse en elementos mínimos chamados semas. Así temos que o significado de gato se compón destes semas: ‘animal’, ‘felino’, ‘doméstico’. 

Denomínase campo semántico o conxunto de palabras da mesma categoría gramatical que coinciden nun trazo significativo mínimo (ou sema) e se opoñen entre si pola presenza ou ausencia doutros trazos. Por exemplo, as palabras cadeira, butaca, banqueta ou sofá, entre outras, pertencen ao campo semántico dos asentos porque comparten o sema ‘asento’ e se opoñen entre si por posuíren ou non outros semas mínimos: ‘con patas’, ‘con respaldo’, ‘con brazos’...

Os estudosos da semántica desenvolveron unha técnica chamada análise de compoñentes. Con ela pódense establecer as oposicións entre todos estes semas de forma que se crea un inventario ordenado e exhaustivo dos campos semánticos.

Por exemplo:

ANÁLISE DE COMPOÑENTES DO CAMPO SEMÁNTICO: ‘OS ASENTOS’

Día de Rosalía 2024

Aproxímase o Día de Rosalía. Será este venres, 23 de febreiro. En tal data de 1837 naceu, en Santiago de Compostela, a nosa galega máis universal, Rosalía de Castro. Unha muller que conseguiu converterse na impulsora do Rexurdimento da literatura galega con poemas hoxe traducidos a ducias e ducias de idiomas: inglés, francés, alemán, ruso, xaponés, éuscaro, hebreo, turco, hindi, guaraní...

Para celebrar o Día de Rosalía, este ano, entre outras actividades, preparamos o vídeo que puidestes ver arriba. Un gran traballo colaborativo no que nenos e nenas de todas as etapas (desde Infantil ata Bacharelato), coas súas familias, fixeron a recitación dun dos seus poemas máis célebres: «Miña casiña, meu lar», tamén coñecido como «Caldo de gloria». Graciñas mil a todos: pequenos, pais, nais, avós, avoas... Un gran traballo!

Foi un proxecto, ademais, no que tamén colaborou profesorado de diferentes seminarios: o de Lingua Galega, o de Tecnoloxía e o de Plástica e Debuxo. 

Ah!, e se queres saber máis sobre a figura de Rosalía de Castro, aquí deixamos estoutro vídeo. Feliz Día de Rosalía!!!!!

Liñas temáticas na poesía de Pondal

Eduardo Pondal consagrou a súa vida e a súa obra por enteiro a Galicia, á que consideraba unha nación en construción. Esta idea reflíctese na súa poesía épico-lírica en tres liñas temáticas principais: o helenismo, o celtismo e o bardismo.

Helenismo

Pondal ten unha ampla formación na cultura clásica grecolatina e admira o pasado heróico de Esparta. Aparece o helenismo na mención de personaxes históricos e míticos da Grecia clásica (Leónidas, Tirteo...), na alusión a topónimos helénicos (Atenas, Termópilas...), no tratamento da morte heroica e gloriosa. O seu obxectivo é que sirvan exemplo para as xentes galegas, tratando de indicarlle o camiño da súa liberación.

Oh, quen morrer poidera, 

coma o forte Leónidas; 

envolto en duro ferro, 

noutras rudas Thermópilas! 

Por unha patria escura. 

de escravos e de ilotas; 

e deixar, cal cometa,

longo rastro de gloria!

Celtismo

Influído por historiadores como Manuel Murguía, que defenden a orixe celta da nación galega, Pondal considera que os antigos celtas, cos seus líderes (Breogán, Ith...), serían os nosos devanceiros. Os seus poemas fan alusión, en ton épico, aos feitos destes heroes, presentados como exemplos da forza, do valor e do sentido da dignidade. Con este recurso ao pasado mítico celta, o poeta presenta Galicia como un pobo con historia propia e cun pasado glorioso. Un pasado que nos serve de exemplo para recuperarmos a nosa autoestima colectiva. 

Boandanza, saúde, 

raza de Breogán; 

teus groriosos destinos, 

certo he doce agoirar: 

raza nobre, anque ruda, 

forte no soportar; 

a de boa estatura, 

e de corpo lanzal: 

asomellante ôs pinos, 

ben compridos que están, 

sobre a materna, 

rápida pendente, 

do monte de Brumar. 

Bardismo

Pondal atribúese a si mesmo papel de bardo do pobo galego. O bardo era o antigo poeta celta, unha especie de guía espiritual que gardaba e transmitía poeticamente a sabedoría da tribo. Pondal concibe a súa obra como unha revelación aos galegos, por unha parte, do seu pasado celta glorioso, que debería servir de estímulo e orgullo; por outra parte, do seu presente de opresión e escravitude; e por último, do seu futuro, no que, guiados polo bardo, conseguirán o triunfo da liberdade.

Mais a alma do bardo,

enérxica, ousada,

que audaz libertade,

tan sóo soña e ama;

vai pensando en propósitos férreos,

que ergueran a patria! 

Liñas temáticas na poesía de Curros Enríquez

Manuel Curros Enríquez foi un autor moi comprometido cos máis humildes. Isto converteuno, posiblemente, no poeta máis lido e admirado do seu tempo. Proba deste afecto popular foi o seu multitudinario enterro na Coruña en 1908, ao que asistiron máis de 40.000 persoas. As súas liñas  temáticas básicas foron: a social ou cívica, a costumista e a intimista.

Poesía social ou cívica

Curros cría na función social da poesía. O poeta ten que comprometerse socialmente e poñer os seus versos ao servizo do pobo. Curros expón directamente o seu pensamento, a súa ideoloxía: defende que a cultura, a educación e a ciencia traerán o progreso material e, con el, a liberdade; en troques, denuncia que a superstición, o fanatismo relixioso e a ignorancia só prolongan a situación de atraso e a opresión do pobo.

CULTURA E CIENCIA > PROGRESO MATERIAL > LIBERDADE

IGNORANCIA E FANATISMO > ATRASO > OPRESIÓN

Manifesta esta temática ao tratar a situación de opresión que sofre pobo galego humilde, os labregos: o inxusto reparto da terra, o pagamento de foros e outros impostos, o caciquismo...

Queredes castañas

dos meus castiñeiros?...

Cantádeme un maio

sin bruxas nin demos;

un maio sin segas,

usuras nin preitos,

sin quintas, nin portas,

nin foros, nin cregos.

Poesía costumista

Os trazos máis claros desta liña obsérvanse en «Unha voda en Einibó», «O gueiteiro» e «A Virxe do Cristal», os tres poemas cos que gañou o certame literario en Ourense en 1877. Neles recrea lendas, tradicións e tipos populares. 

Dendes do Lérez lixeiro

ás veigas que o Miño esmalta,

non houbo no mundo enteiro

máis arrogante gueiteiro

que o gueiteiro de Penalta.

Poesía intimista

Non abundan nos seus textos as expresións da intimidade. Só cando Curros se ve fondamente conmovido por algún acontecemento, aflora o seu subxectivismo. Por exemplo: cando manifesta a ledicia e o amor de pai no nacemento do seu primeiro fillo («Ben chegado») ou cando expresa a súa dor pola morte dun fillo («¡Ai!») ou no enterro de Rosalía («A Rosalía»).

Coitadiño! Sintindo os meus pasos,

revolveu cara a min os seus ollos.

Non me viu… e chorou…  ai!, xa os tiña

ceguiños de todo.

Non me acordo que tempo me estiven

sobre o berce de dor debruzado;

sólo sei que me erguín co meu neno

sin vida nos brazos…

Parabéns polo gran traballo das Letras Galegas

Despois de tantas e tan lucidas actividades arredor do Día das Letras Galegas neste 2023, non queda máis que felicitar a todos os que puxestes o voso grancíño de area. Parabéns a profes, familias e nenos e nenas! E lembrade, o galego está con nós os 365 días do ano!

Tres pasagalegos para o Día das Letras Galegas

Para o Día das Letras Galegas, o alumnado de 6EP participou na creación de tres magníficos pasagalegos. Aquí os tedes. Cada un deles consta dun rosco de 23 palabras, ordenadas alfabeticamente. Cantas podes adiviñar? 

Imaxínate como concursante da tele e pon a proba os teus coñecementos sobre vocabulario na nosa lingua.

E non só xogues ti. Convida a xogar na casa ao teu pai, á túa nai, a teu irmán ou irmá, aos teus avós... Quen o fai mellor?

Sexto A

Sexto B

Sexto C

O 17 de maio para Francisco Fernández del Riego

Un ano máis chega a homenaxe á nosa lingua e á nosa literatura a través da figura dun escritor ou escritora ilustre. Neste caso, as celebracións do 17 de maio xiran arredor de Francisco Fernández del Riego, escritor e editor incansable, un dos fundadores de Galaxia, presidente e renovador da Real Academia Galega e impulsor do Día das Letras Galegas.

Aquí tedes un par de vídeos que nos aproximan, dunha forma amena, á súa vida e á súa obra.

Este para Primaria e 1-2 ESO

Este para 3-4 ESO e BACH

Para poñernos a proba todo que chegamos a aprender sobre a figura de don Paco, imos utilizar en Primaria, en Secundaria e en Bacharelato estes pasatempos. Resolveremolos, en grupos, aula por aula, despois de vermos os vídeos e de investigarmos na exposición de carteis dedicados a autor que temos exposta no centro.

 

O Rexurdimento e A Coruña

O Rexurdimento é, como podes ver no teu libro, o movemento cultural que nace coa publicación de Cantares gallegos de Rosalía de Castro o 17 de maio de 1863 e que se estende ata a segunda década o século XX. Este movemento xorde da vontade dun importante grupo de intelectuais e escritores de que o galego renacese como lingua literaria e de cultura, despois de varios séculos de desprezo e marxinación.

Rosalía, aquela rapaza de escasos 20 anos, amosou unha actitude sen precedentes na época: superou os prexuízos sobre o galego e tamén os prexuízos sobre o papel das mulleres no século XIX, para publicar por primeira vez unha obra literaria na súa lingua. Unha actitude de orgullo, de dignidade e de defensa da propia identidade que compartiron despois persoeiros literarios como Manuel Curros Enríquez ou Eduardo Pondal.  

A Coruña xogou un importante papel na orixe e no desenvolvemento do Rexurdimento. A recuperación da nosa cultura estivo fondamente vinculada a esta urbe naquelas últimas décadas do século XIX e primeiras do XX: os primeiros faladoiros da mítica Cova Céltica, o paso pola cidade de Rosalía, Curros e Pondal, a fundación da Real Academia Galega e das primeiras Irmandades da Fala...

Para ilustrar estes feitos, hai uns anos, os compañeiros de 1º de Bacharelato María Belén Arce Papaleo, Nerea Ares Caamaño e Sergio Arias García decidiron elaborar un breve documental. Un interesante percorrido por rúas, prazas, parques e mesmo cemiterios que amosa ás claras como a implicación da nosa cidade coa literatura galega xa vén de vello.

Belén, Nerea, Sergio, parabéns!

Pasagalego: Fernández del Riego

Chegou maio, o mes das Letras Galegas, e como sempre o Fogar comeza a ferver de actividade arredor da nosa lingua e da figura do autor ou autora homenaxeado cada ano. No 2023, este persoeiro é Francisco Fernández del Riego, tamén coñecido como Don Paco. Trátase dunha figura senlleira da Galicia dos séculos XX e XXI polo seu labor no eido do ensaio, da edición e do activismo cultural e político.

Grazas ao traballo do alumnado de 3ESO, un dos proxectos arredor do Día das Letras Galegas que sacamos adiante neste trimestre é o «Pasagalego: Edición Fernández del Riego». Aquí vos queda o rosco de 23 letras con palabras relativas á vida e á obra deste autor. Os datos foron extraídos das biografías que ofrecen a Wikipedia e a Real Academia Galega. 

Adiante, despois de traballardes na aula a figura de Francisco Fernández del Riego, xogade e comprobade cantas letras acertades. 

As solucións, ao final!

Cantigas de escarnio e maldicir: equívoco e ironía

As cantigas de escarnio e maldicir son aquelas que buscan facer rir a través da sátira. Os tratados de poética medieval diferenciaban entre: 

Cantigas de escarnio. Son aquelas que conteñen unha sátira encuberta baixo dobres sentidos, xogos de palabras, equívocos, metáforas, eufemismos... Normalmente non se identifica a persoa satirizada.

Cantigas de maldicir. Son unha sátira directa e evidente, cunha linguaxe clara, sen ningún tipo de ambigüidades. A persoa criticada adoita aparecer claramente identificada (nome, apelidos, alcume...).

Este tipo de cantigas adoitan presentar recursos como o equívoco e a ironía: 

• Equívoco: baséase en xogar co dobre sentido das palabras.

• Ironía: consiste en dicir o contrario do que se quere dar a entender.