A Foliada das Letras, todo un éxito!

 

 

O pasado mércores 14 de maio celebramos, no marco das actividades da Semana das Letras Galegas, a nosa primeira Foliada das Letras. Un encontro co que queremos facer patente, dun xeito festivo, o compromiso do Fogar coa nosa lingua e coa nosa cultura. E foi todo un éxito!

Foron moitas as familias que se achegaron ao centro para celebrar unha tarde de música, baile, merenda e, sobre todo, moita alegría. Gran parte do éxito debémosllo ao grupo Pesdelán que souberon animar o publico, facendo que pequenos e maiores non parasen de bailar. Gozamos ademais coas actuacións das nosas padeireteiras e do maio preparado polo alumnado de Infantil. Parabens tamén aos presentadores do acto: Sabrina Varela e Nicolás Barro, un gran traballo!

Este vídeo resumo foi elaborado por Ainara Sánchez, Nicolás Barro e Adriana Picallos. E contou coas imaxes e gravacións dun bo número de compañeiros e compañeiros que tamén asistiron á Foliada.

Agardamos repetir co mesmo éxito ou máis o curso que vén. Moitas grazas a todos!

Encontro con Paula Carballeira

Hoxe, mércores 4 de xuño, tivemos a sorte de contar coa presenza de Paula Carballeira. Un encontro realmente agardado con impaciencia polo alumnado de 6º de Primaria e 1º da ESO, que leran nos meses anteriores as súas obras Wombo Combo e Trece avisos, respectivamente. 

Paula, contacontos, escritora e actriz, demostrou as súas táboas contándonos de forma moi amena como xurdiron estas dúas obras súas. Os rapaces tiveron a oportunidade de facerlle diversas preguntas e mesmo pegaron algún chimpo nas súas cadeiras cun conto de terror! 

Todo un privilexio contar con esta autora que recentemente foi galardoada co Premio Nacional de Literatura Dramática e ten obras traducidas ao portugués, ao castelán, ao éuscaro, ao catalán, ao inglés, ao italiano... Grazas, Paula!

Encontro con María Solar

O pasado venres, 9 de maio, recibimos a visita da xornalista e escritora María Solar coa que  cerramos o ciclo de encontros con escritores este curso 24-25, tras os xa realizados de  Francisco Castro e Ledicia Costas.  

Durante os últimos anos, estivemos a realizar a lectura de varias das súas obras como Os nenos da varíola ou As horas roubadas e nesta ocasión, o alumnado de 3º da ESO viña de ler un dos seus últimos libros publicados: Adeline, inspirada na historia de Carmilla, a primeira muller vampira.

Durante o encontro, a autora fixo un percorrido polos momentos, lugares e personaxes que lle serviron de inspiración para crear a súa obra e rematou asinando algúns exemplares do libro.

O acto foi o perfecto colofón para un ano de coñecemento dunha boa parte da nosa literatura e, asemade, un xeito especial de celebración das nosas Letras Galegas.

Telexornal «Edición Cantareiras»

No Fogar, o Día das Letras Galegas deste ano tocounos moi de cerca. Isto animounos a levar adiante un bo número de proxectos diferentes, todos coa idea de divulgar e poñer en valor a arte das nosas cantareiras: obradoiros, gravacións musicais, bailes, karaokes, pasatempos... 

Unha boa forma de reunir o resultado de todo ese traballo é o Telexornal «Edición Cantareiras» que aquí che presentamos. Con el, ademais. contribuímos a difundir a riqueza da nosa poesía oral popular.  Parabéns a todos os implicados en sacar a diante estoutro proxecto: alumnado, profesorado e familias.

Ah! E esta non será a última actividade arredor das Letras Galegas deste 2025. Quédanos a gran Foliada das Letras deste mércores 14 pola tarde. Animámosvos a todos a participar!

Obradoiro «Cantareiras»

E esta Semana das Letras tamén temos a sorte de contar coa colaboración de máis xente da casa, Xosé Manuel Varela e a súa filla Icía Varela, que ademáis de traballar no Fogar, tamén son músicos e importantes divulgadores da nosa literatura oral tradicional. De feito, a editorial Xerais encargoulles este ano a edición do libro Cantareiras, dedicada ás homenaxeadas nas Letras Galegas.

Pois ben, Xosé Manuel e Icía imparten hoxe luns e o vindeiro mércores un obradoiro didáctico arredor das nosas cantareiras, centrándose especialmente nas sete homenaxeadas pola Real Academia Galega. Todos os cursos de Primaria, Secundaria e Bacharelato gozamos da súas explicacións e tamén interpretamos algunhas das súas cantigas.

Un pasiño máis para achegarnos a este tesouro de noso, que debemos transmitir ás seguintes xeracións!

Esperámosvos na «Foliada das Letras»

O vindeiro mércores ás 17:30 comezará a gran FOLIADA DAS LETRAS, unha festa con música en vivo (a cargo do grupo Pesdelán), baile e merenda para todos os asistentes. E de balde! Estades todos convidados! Animade os vosos imáns e irmás, pais, nais, avós e avoas. Cantos máis, mellor!

Non só pasaremos unha tarde divertida con este ambiente festivo, senón que tamén celebraremos as Letras Galegas deste ano, dedicadas, como sabedes, ás nosas cantareiras e á nosa poesía oral. Aproveitaremos para ofrecer a actuación das pequenas pandeireteiras do Fogar e para presentar os diferentes proxectos arredor das Letras Galegas deste curso: «Xota do Fogar», «Valse das Avoas», «Telexornal Cantareiras»...

Como adianto aquí deixamos os vídeos da «Xota do Fogar». O primeiro, coa interpretación dos nosos músicos e cantareiras; e o segundo, en versión Karaoke. A cantar todo o mundo!

 

 

Non podedes faltar! Esperámosvos a todos e todas na FOLIADA DAS LETRAS!

A riqueza das cantigas populares

A lírica popular oral galega, coa súa tradición musical, é considerada unha das máis importantes de toda Europa occidental. A través das cantareiras, homenaxeadas no Día das Letras deste ano, podemos apreciar a riqueza e variedade das cantigas populares, que xurdían en calquera momento do ano, con calquera traballo ou ocasión festiva. Esta podería ser unha clasificación:

• Traballos do campo: cantos de seitura (de cando se recollía o cereal), cantos de vendima (de cando se recollía a uva), muiñeiras (asociadas ao momento de moer no muíños).

• Festas anuais: cantos dos maios (asociadas á celebración da primavera), cantos de Nadal ou panxoliñas (na época do Nadal).

• Vida cotiá: cantos de berce (para adurmiñar os nenos), regueifas (diálogos cantados improvisados entre mozos e mozas típicos das vodas).

Queredes escoltar algunha? Aquí tedes uns cantos exemplos.

Muiñeira

Cantiga do maios

Panxoliña

Canto de berce

Regueifa

Achegándonos ás cantareiras

A Real Academia Galega decidiu dedicar este ano o Día das Letras Galegas a seis humildes labregas que representan a nosa música e cantos tradicionais, patrimonio de todos os galegos. Estas mulleres eran cantareiras da Costa da Morte: Adolfina e Rosa Casás Rama, de Cerceda; Eva Castiñeira Santos, de Muxía; e Manuela Lema, Teresa García Prieto e Prudencia e Asunción Garrido Ameixenda, de Mens (Malpica).

 

Durante as próximas semanas, ata a celebración do Día das Letras Galegas, imos ir poñendo en marcha unha serie de proxectos que esperamos vos gusten e sirvan para divulgar o labor destas mulleres. De momento, para abrirmos boca, aquí deixamos algúns recursos que nos axudaran a coñecelas mellor. 

Reunións para cantar e bailar

Sopa de letras dos instrumentos para a música tradicional

A fuliada na vila de Rosa e Adolfina

Día de Rosalía 2025

Un ano máis celebramos o nacemento da nosa autora literaria máis universal: Rosalía de Castro. Desta vez, o 23 de febreiro coincide en domingo, pero no Fogar xa puxemos en marcha as actividades. A principal será a «Busca dos versos de Rosalía». 

A xeito de busca do tesouro, debemos localizar polos espazos do colexio todos os poemas da nosa SuperRosalía. Ollo, son diferentes! Cantos atopades? Onde están? Tomade nota do primeiro verso e do lugar onde están e entregádelle o resultados das vosas pescudas ao voso titor ou titora. O venres é a data límite.

Ah! E o venres, como outros anos, repartiremos os manteis de «Caldo de Gloria». Seguro que é unha boa forma para achegármonos ao Día de Rosalía.

Club de Cómic

 

Esta mañá celebramos na biblioteca unha nova sesión do Club de Cómic, unha actividade xa comezou en setembro e que levamos desenvolvendo de forma continuada desde hai varios cursos. Nesta ocasión, a nosa profe e compañeira Nerea axudou os rapaces e as rapazas a traballar as proporcións da man.

Todos aqueles estudantes da ESO que desexedes participar, non tedes máis que pasar pola biblio e apuntarvos. As sesións celébranse durante o recreo da mañá cada quince días. Nelas poderedes gozar coas atractivas propostas de Nerea, recomendarvos lecturas, coñecer novos títulos e autores. Tamén poderedes dispoñer da selección de banda deseñada e manga dos nosos fondos e, ademais, dos lotes de cómics que cada mes nos deixan en préstamo desde a Biblioteca Municipal Durán Loriga, a cuxas traballadoras lles agradecemos enormemente o apoio que nos están a prestar.

Encontro con Francisco Castro

Hoxe, 9 de decembro, tivemos a sorte de contar coa visita de Francisco Castro, un dos escritores máis lidos e valorados do actual panorama literario galego. Nado en Vigo en 1966, leva publicados máis de vinte libros, algúns traducidos a linguas como o castelán, éuscaro, catalán, inglés, serbio, italiano e portugués.

Foi, ademais, durante varios anos, director da Editorial Galaxia. Como el mesmo nos contou, hai pouco tempo decidiu deixar atrás o mundo da edición para centrarse profesionalmente nas súas dúas grandes paixóns: a literatura e a música. 

Despois de escoitalo, o alumnado de 3 ESO, que lera o seu libro O cemiterio de barcos, puido ter unha animada charla con el. Unha experiencia fantástica que intentaremos repetir con outros escritores e escritoras.

Premios da RAG

Tivemos a enorme sorte de ser un dos tres centros galegos gañadores do concurso «Contádenos o voso Día das Letras Galegas de Luísa Villalta (2024)» convocado pola Real Academia Galega.

O pasado martes 22 de outubro acudimos ao acto de entrega destes premios no auditorio da Casa da Cultura Pintor Lloréns de Sada. Aproveitamos a saída para, á primeira hora da mañá, realizar unha visita didáctica á fábrica de Sargadelos que está na mesma localidade. 

Foron moitos os alumnos e alumnas do Fogar, de todas as etapas, que participaron activamente dalgún xeito nos proxectos presentados a este concurso. Non obstante, debido ao aforo limitado do auditorio, só puido acudir un grupo de compañeiros en representación de todos os demais. 

Unha xornada que chea de alegrías e bos momentos que non esqueceremos. Parabéns a todos os profesores e profesoras que colaboraron. E tamén a nenos, nenas e familias que se comprometeron na realización das actividades merecedoras deste recoñecemento. Porque... O GALEGO MOLA!

Os xéneros periodísticos

O xornalismo ou periodismo baséase na necesidade que ten o ser humano de obter información. Os xornalistas son os encargados de presentar os feitos e datos de forma clara e concisa, pero tamén poden incluír as súas propias opinións á hora de relatalos. Por iso, é fundamental coñecer e dominar os principais xéneros periodísticos.

Esta esquema ofréceche unha visión xeral dos trazos dos principais xéneros periodísticos e de como se clasifican.

Durante este curso, con seguridade terás que localizar, ler, analizar e comentar moitos textos destes xéneros. Para facelo, dispós tradicionais diarios e revistas en papel. Mais tamén pode serche cómodo coñecer e manexar diferentes publicacións el liña. Por exemplo:

XORNAIS

https://galego.lavozdegalicia.es/

https://praza.gal/

https://www.nosdiario.gal/

https://xornaldacoruna.gal/

REVISTAS

https://codigocero.com/

https://www.gciencia.com/

https://www.disquecool.com/

https://www.consumer.es/gl/

https://temposdixital.gal/

Análise do campo semántico

O significado das palabras pode descompoñerse en elementos mínimos chamados semas. Así temos que o significado de gato se compón destes semas: ‘animal’, ‘felino’, ‘doméstico’. 

Denomínase campo semántico o conxunto de palabras da mesma categoría gramatical que coinciden nun trazo significativo mínimo (ou sema) e se opoñen entre si pola presenza ou ausencia doutros trazos. Por exemplo, as palabras cadeira, butaca, banqueta ou sofá, entre outras, pertencen ao campo semántico dos asentos porque comparten o sema ‘asento’ e se opoñen entre si por posuíren ou non outros semas mínimos: ‘con patas’, ‘con respaldo’, ‘con brazos’...

Os estudosos da semántica desenvolveron unha técnica chamada análise de compoñentes. Con ela pódense establecer as oposicións entre todos estes semas de forma que se crea un inventario ordenado e exhaustivo dos campos semánticos.

Por exemplo:

ANÁLISE DE COMPOÑENTES DO CAMPO SEMÁNTICO: ‘OS ASENTOS’

O Fogar coas Letras Galegas

A celebración deste ano do Día das Letras Galegas no Fogar tivo tres eixos centrais. 

Por unha parte, xunto con outros centros concertados da Coruña (agrupados en Escolas Católicas), participamos na realización do vídeo documental: «A Coruña de Villalta». sobre a figura da autora homenaxeada este ano. Un gran labor o dos nosos «xornalistas» de Primaria e Secundaria, que exerceron reporteiros e presentadores.

Por outra parte, as etapas de Infantil, Primaria e Secundaria participaron durante toda unha semana nun proxecto lúdico elaborado desde o propio centro: «A xincana ‘Luísa Villalta’». Unha serie de xogos e pasatempos (Xincana e Autodefinido) adaptados para distintas idades e que xiraban arredor da figura da escritora coruñesa.

 

Por último, durante todo o mes de maio, o alumnado de 3° e 4° de Primaria estivo traballando a música tradicional da man de Xabier Díaz. Achegámonos así ás cantigas dos nosos maiores, que aprendían dun xeito oral. Tamén practicamos algún paso de xota e incluso montamos a peza cun grupo de cantareiros e cantareiras que se forman en asociacións e escolas da nosa cidade.

Un gran traballo de distintos departamentos (Lingua Galega, Plástica, Música, Tecnoloxía...) que deu lugar a unha combinación de actividades orais e escritas coas que puidemos celebrar, de forma lúdica e motivadora, as nosas Letras Galegas!

       

Ver esta publicación en Instagram

Una publicación compartida de Colegio Hogar Santa Margarita (@hogarcoruna)

17 de maio para Luísa Villalta

Un ano máis chega o Día das Letras Galegas e a homenaxeada este ano é Luísa Villalta (A Coruña, 1957-2004). Foi unha escritora, filóloga e violinista galega. Cultivou todos os xéneros: teatro, narrativa, ensaio, articulismo... Aínda que destacou pola súa obra poética.

Desde o ano 1988 traballou como profesora de Lingua Galega e Literatura no IES Xosé Neira Vilas (Perillo, Oleiros), IES Canido (Ferrol) e, finalmente, no IES Isaac Díaz Pardo de Sada.

Mais Villalta tamén foi coñecida e recoñecida por implicarse nun innumerable abano de iniciativas cívicas e culturais: participou en actividades da Mesa pola Normalización Lingüística, da Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (de cuxa directiva fixo parte) ou do Foro Negro da Cultura nado despois do naufraxio do petroleiro Prestige.

Unha homenaxe, sen dúbida, ben merecida para unha muller que faleceu de forma inesperada e prematura, con só 46 anos, debido a unha meninxite. 

Ruta Pondaliana 2024

O pasado 7 de maio, o alumnado de 3ESO animouse, un ano máis, a participar na Ruta Pondaliana. Unha xornada para aprender ao aire libre, no propio territorio. Para aprender e, tamén, para gozar cos compañeiros e compañeiras no entorno natural e cultural da comarca de Bergantiños. 

Pola mañá, achegámonos ao castro de Borneiro e ao dolmen de Dombate (visita guiada). Ao medio día xa estabamos no piñeiral da praia de Balarés, onde comemos e puidemos gozar dunhas horas de lecer.

Pola tarde, realizamos a camiñada prevista polo Monte Branco e pola desembocadura do Anllóns, ata chegar á casa natal de Eduardo Pondal, en Ponteceso. 

Unha xornada inesquecible! Parabéns a todos e todas polo ben que fixestes a lectura e comentario in situ dos poemas pondalianos!

Galería de fotos

A Coruña de Villalta

Seguindo o ronsel dos magnificos telexornais das Letras Galegas que durante anos crearon no CPI dos Dices de Rois, varios centros concertados da Coruña (agrupados en Escolas Católicas) animámonos a realizar un video documental sobre a figura de Luísa Villalta, a escritora homenaxeada este ano no Día da Letras Galegas.

O resultado é o que temos arriba. Un gran traballo que recolle as diversas facetas da poeta coruñesa: a súa familia, infancia e mocidade; a súa paixón pola música; o seu labor docente e a pegada que deixou; o seu compromiso como poeta; e tamén a súa morte, inesperada e prematura.

Temos que felicitar a todos os rapaces e rapazas que participaron, do noso Fogar e tamén dos outros centros (Esclavas, Compañía de María, Santa María del Mar, Dominicos, Franciscanos e Grande Obra de Atocha). 

Un gran traballo!

Día de Rosalía 2024

Aproxímase o Día de Rosalía. Será este venres, 23 de febreiro. En tal data de 1837 naceu, en Santiago de Compostela, a nosa galega máis universal, Rosalía de Castro. Unha muller que conseguiu converterse na impulsora do Rexurdimento da literatura galega con poemas hoxe traducidos a ducias e ducias de idiomas: inglés, francés, alemán, ruso, xaponés, éuscaro, hebreo, turco, hindi, guaraní...

Para celebrar o Día de Rosalía, este ano, entre outras actividades, preparamos o vídeo que puidestes ver arriba. Un gran traballo colaborativo no que nenos e nenas de todas as etapas (desde Infantil ata Bacharelato), coas súas familias, fixeron a recitación dun dos seus poemas máis célebres: «Miña casiña, meu lar», tamén coñecido como «Caldo de gloria». Graciñas mil a todos: pequenos, pais, nais, avós, avoas... Un gran traballo!

Foi un proxecto, ademais, no que tamén colaborou profesorado de diferentes seminarios: o de Lingua Galega, o de Tecnoloxía e o de Plástica e Debuxo. 

Ah!, e se queres saber máis sobre a figura de Rosalía de Castro, aquí deixamos estoutro vídeo. Feliz Día de Rosalía!!!!!

Metáforas e adiviñas

Estes días andamos en sexto de Primaria a traballar os recursos literarios (a personificación, a hipérbole...). Un dos máis importantes e empregados é a metáfora. 

A metáfora é ese recurso no que se relacionan dous elementos con algunha semellanza entre si (sen usar partículas comparativas). Estes elementos serían o Termo Real (R) e o Termo Imaxe (I). Así, se dicimos:

Os teus dentes son perlas brillantes

Temos unha metáfora que relaciona o Termo Real (R) dentes co Termo Imaxinario (I) perlas brillantes. Evocamos daquela a imaxe duns dentes brancos e relucentes como perlas.

As adiviñas populares tamén recorren con moita frecuencia ao recurso da metáfora. Por exemplo:

Ten un dente e tira pola xente (Solución: a campá)

Nesta adiviña, o Termo Real (R) campá relaciónase co Termo Imaxinario (I) [boca] dun só dente; é dicir, o badalo da campá sería o único dente dunha boca. Se somos hábiles recoñecendo os elementos da metáfora, tamén temos máis doado dar coa solución da adiviña. 

Queres practicar? Os alumnos e alumnas de sexto de Primaria prepararon este vídeo para convidarte a «xogar ás adiviñas». Adiante! Cantas das resolvido?