Paulina Ceremuzynska é polaca e fala galego, e moi ben, por certo. Aprendeuno na súa universidade de Varsovia, levada pola paixón que sentía pola nosa poesía e pola nosa música medieval.
Hai 700 anos todos os galegos falaban galego e mozos e mozas de toda a Península Ibérica cantaban cancións de amor e desamor na nosa lingua. Hoxe, en troques, sorprende ver como persoas de diferentes lugares do mundo aprenden a nosa lingua (como podedes ver aquí), mentres moitos galegos non a falan.
Toca agora un «Como che vai?». Podes guiarte con estas cuestións:
—Como levas a experiencia dos 21DEG? Falas galego de forma máis fluída?
—Que prefires: os días de «Como che vai?» ou de «O reto»? Por que?
—Que opinas de que Paulina Ceremuzynska aprendese a nosa lingua?
—Que che resulta máis interesante do que ela comenta?
—Sabías que centos de estudantes estranxeiros aprenden galego todos os veráns en Santiago? Que che fai pensar isto se tes en conta a relación de moitos galegos coa nosa propia lingua?
Aquí tedes o magnífico traballo realizado por tres compañeiras de 3ESO: Lucía Costa, Itziar Sánchez e Noa Varela. Inspiráronse na cantiga de amigo «Quantas sabedes amar amigo» de Martín Codax: as amigas cítanse para bañarse nas ondas do mar. As nosas compañeiras substituíron o mar da Ría de Vigo polo bravío mar de Riazor. E a súa recitación da cantiga como fondo. Unha peza ben fermosa!
Como xa podedes imaxinar, toca creardes un videopoema. Non ten porque ser tan elaborado como o de Lucía, Itziar e Noa. Basta con que vos gravedes facendo a recitación dalgún poema da literatura galega que vos guste. Botádelle toda a imaxinación que queirades:
Podes facelo individualmente, en parella ou en grupo, podedes gravalo na casa ou ao aire libre, podedes facelo nunha soa toma ou editar o vídeo, podedes incluír texto ou calquera outra idea que se vos ocorra. O importante é serdes creativos e facer unha boa recitación. Se queredes facelo dunha forma máis elaborada, podedes gravalo a fin de semana.
Que poema escoller? Aquí che damos tres posibilidades. Podes elixir unha delas ou buscar outro poema da nosa literatura que che guste máis.
a)
O reino
No tempo aquil
cando os animales falaban,
decir libertá non era triste,
decir verdá era coma un río,
decir amor,
decir amigo,
era igual que nomear a primavera.
Ninguén sabía dos aldraxes.
Cando os animales falaban
os homes cantaban nos solpores
pombas de luz e xílgaros de soños.
Decir teu e meu non se entendía,
decir espada estaba prohibido,
decir prisión somente era unha verba
sin senso, un aire que mancaba
o corazón da xente.
Cando,
cando se perdeu,
iste gran Reino? Celso Emilio Ferreiro, Longa noite de pedra (1962)
b)
A dama que ía no branco cabalo
levaba un pano de seda bordado.
Na verde fror
as letras van de amor!
O cabaleiro do cabalo negro
levaba unha fita colléndolle o pelo.
Na verde fror
as letras van de amor!
No meio do río cambiaron as vistas,
el para o pano i ela prá fita.
Na verde fror
as letras van de amor!
As vistas lles viron no río cambiar
e o pano e a fita por se namorar
Na verde fror
As letras van de amor! Álvaro Cunqueiro, Dona do corpo delgado (1950)
c)
Cando penso que te fuches,
negra sombra que m' asombras,
ó pé dos meus cabezales
tornas facéndome mofa.
Cando maxino qu' es ida,
no mesmo sol te m' amostras,
i eres a estrela que brila,
i eres o vento que zoa.
Si cantan, es ti que cantas;
si choran, es ti que choras;
i es o marmurio do río,
i es a noite i es a aurora.
En todo estás e ti es todo
pra min i en min mesma moras,
nin m' abandonarás nunca,
sombra que sempre m' asombras. Rosalía de Castro, Follas novas (1880)
Andamos estes días a voltas coas cantigas de amigo e coas cantigas de amor dos nosos trobadores. Aquí vos quedan un par de esquemas que sintetizan os aspectos básicos destes dous xéneros da nosa lírica profana medieval. Ah!, e con cadanseu exemplo acompañado de versión musical en vídeo.
Pois naci nunca vi Amor
e ouço del sempre falar;
pero sei que me quer matar,
mais rogarei a mia senhor: que me mostr’ aquel matador, ou que m’ ampare del melhor.
Pero nunca lh'eu fige rem
por que m'el haja de matar,
mais quer'eu mia senhor rogar,
polo gram med'em que me tem: que me mostr’ aquel matador, ou que m’ ampare del melhor!
Nunca me lh'eu ampararei,
se m'ela del nom amparar;
mais quer'eu mia senhor rogar,
polo gram medo que del hei: que mi amostr’ aquel matador, ou que mi ampare del melhor.
E pois Amor há sobre mi
de me matar tam gram poder
e eu non'o posso veer,
rogarei mia senhor assi:
que mi amostr’ aquel matador, ou que m’ ampare del melhor.
Pregunta: Que músico galego acadou sona universal cos seus temas na nosa lingua?
Se non se vos ocorre ningún nome, aí vai un: Martín Codax, toda unha estrela internacional de noso que viviu entre os séculos XIII e XIV. As súas fantásticas cantigas forman parte dese tesouro que é a lírica galego-portuguesa medieval. Un modelo lírico que foi referente na Europa daquel tempo e que levou a trobar no noso idioma a casteláns, a aragoneses, a provenzais, a italianos...
Mais tamén hoxe, sete séculos despois, podemos ver como as pezas deste xograr galego son admiradas e interpretadas en todas as latitudes do planeta. E aí vai unha pequena mostra: catro versións diferentes da súa cantiga de amigo «Eno sagrado en Vigo».
