Liñas temáticas na poesía de Curros Enríquez

Manuel Curros Enríquez foi un autor moi comprometido cos máis humildes. Isto converteuno, posiblemente, no poeta máis lido e admirado do seu tempo. Proba deste afecto popular foi o seu multitudinario enterro na Coruña en 1908, ao que asistiron máis de 40.000 persoas. As súas liñas  temáticas básicas foron: a social ou cívica, a costumista e a intimista.

Poesía social ou cívica

Curros cría na función social da poesía. O poeta ten que comprometerse socialmente e poñer os seus versos ao servizo do pobo. Curros expón directamente o seu pensamento, a súa ideoloxía: defende que a cultura, a educación e a ciencia traerán o progreso material e, con el, a liberdade; en troques, denuncia que a superstición, o fanatismo relixioso e a ignorancia só prolongan a situación de atraso e a opresión do pobo.

CULTURA E CIENCIA > PROGRESO MATERIAL > LIBERDADE

IGNORANCIA E FANATISMO > ATRASO > OPRESIÓN

Manifesta esta temática ao tratar a situación de opresión que sofre pobo galego humilde, os labregos: o inxusto reparto da terra, o pagamento de foros e outros impostos, o caciquismo...

Queredes castañas

dos meus castiñeiros?...

Cantádeme un maio

sin bruxas nin demos;

un maio sin segas,

usuras nin preitos,

sin quintas, nin portas,

nin foros, nin cregos.

Poesía costumista

Os trazos máis claros desta liña obsérvanse en «Unha voda en Einibó», «O gueiteiro» e «A Virxe do Cristal», os tres poemas cos que gañou o certame literario en Ourense en 1877. Neles recrea lendas, tradicións e tipos populares. 

Dendes do Lérez lixeiro

ás veigas que o Miño esmalta,

non houbo no mundo enteiro

máis arrogante gueiteiro

que o gueiteiro de Penalta.

Poesía intimista

Non abundan nos seus textos as expresións da intimidade. Só cando Curros se ve fondamente conmovido por algún acontecemento, aflora o seu subxectivismo. Por exemplo: cando manifesta a ledicia e o amor de pai no nacemento do seu primeiro fillo («Ben chegado») ou cando expresa a súa dor pola morte dun fillo («¡Ai!») ou no enterro de Rosalía («A Rosalía»).

Coitadiño! Sintindo os meus pasos,

revolveu cara a min os seus ollos.

Non me viu… e chorou…  ai!, xa os tiña

ceguiños de todo.

Non me acordo que tempo me estiven

sobre o berce de dor debruzado;

sólo sei que me erguín co meu neno

sin vida nos brazos…