[21DEG: Día 03] Como che vai?

Día 3 de 21DEG. Presentámosche dúas rapazas: Alba Rodríguez, teleoperadora, e Eira Losada, «youtubeira». As dúas decidiron contar as súas experiencias persoais nos LGx15, ciclos anuais de conferencias arredor da nosa lingua. Proceden, coma vós, de zonas urbanas; mais a súa relación co galego, desde pequenas, foi diferente.  

Escóitaas e descubrirás que teñen en común e como acabaron por converterse en «motores da lingua». 

 

Hoxe é día impar, comenta «Como che vai?» nun vídeo que dure, polo menos, tres minutos. Podes usar como orientación estas preguntas:

— Que tal foi hoxe o día? Conseguiches falar galego no cole? E na casa?
— Algunha anécdota interesante que comentar?
— Alba Rodríguez e Eira Losada contan a súa historia persoal co galego. Podes ti contar a túa? A túa familia é galega? Se é así, son da Coruña ou proceden doutro lugar? Falan en galego teus pais, teus avós? Cambiou algo na casa desde que comezou 21DEG?
— Que opinas do que contan as rapazas dos vídeos? Identifícaste ti en algo con elas? Por que?
— Como verías que houbese un «motor da lingua» entre os teus compañeiros/as? Quen podería ser? Veste a ti mesmo/a nese papel? Por que? 

Quen escribe o noso futuro?

É curioso saber que hai uns 1000 anos, en Inglaterra, tamén se deu iso que damos en chamar «conflito lingüístico». A conquista do país polas forzas normandas (de lingua francesa) converteu o inglés en lingua minorizada no seu propio territorio. Pero, como ben se di ao final do vídeo, «o futuro non está escrito, escribirémolo nós». E o inglés acabou por recuperar o seu status de normalidade e mesmo se converteu, 1000 anos despois, en lingua de uso internacional.

 

A xeito de síntese, para intentar precisar esa chea de conceptos que estamos a estudar estas semanas (bilingüismo, diglosia, prexuízos, lingua minorizada...), aquí queda este esquema, coas súas correspondentes definicións. A ver se vos é de axuda.

Contacto lingüístico: Situación en que dúas ou máis linguas coexisten nun mesmo territorio. 

Bilingüismo individual: Capacidade que ten unha persoa de empregar indistintamente dúas linguas.

Bilingüismo social: Sociedade en que se empregan dúas linguas diferentes, sendo unha boa parte da poboación individuos bilingües. Esta situación nunca é estable no tempo e decote acaba derivando en diglosia.

Diglosia: Situación en que se dá unha consideración social desigual de dúas linguas o que provoca un uso desequilibrado destas: a lingua A (dominante) para as funcións de máis prestixio (laboral, institucional, cultural e internacional) e a lingua B (minorizada) para as relacións cotiás e informais (función local e, sobre todo, a familiar).

Lingua dominante (A): Lingua de gran prestixio social que acaba por impoñerse fóra do territorio que lle é propio e acaba ocupando progresivamente ámbitos e funcións doutra lingua (a minorizada).

Lingua minorizada (B): Lingua historicamente propia dun territorio que ve restrinxidas as súas funcións e retrocede nos diferentes ámbitos de uso, baixo a presión dunha lingua dominante foránea.

Prexuízos lingüísticos: Xuízos de valor (preferencias ou rexeitamentos) sobre a lingua baseados en razoamentos falsos ou sen fundamento («O galego é de pailáns de aldea», «O galego só o falan os dunha determinada ideoloxía»...).

Conflito lingüístico: Situación de tensión e pugna entre dúas linguas en contextos diglósicos, e que se pode resolver ben mediante a substitución lingüística, ben mediante a normalización lingüística.

Substitución lingüística: Desaparición da lingua minorizada porque a lingua dominante se impón completamente en todos os ámbitos e funcións.

Normalización lingüística: Proceso mediante o cal unha lingua minorizada consegue recuperar o seu valor comunicativo, as súas funcións lingüísticas e o seus status como lingua propia.

Bilingüismo individual, todo son vantaxes

O bilingüismo individual é a capacidade dunha persoa para comunicarse indistintamente e de forma eficaz en dúas linguas. Como podes ler na unidade 4 (páx. 94), os científicos do Instituto de Ciencias do Aprendizaxe e do Cerebro da Universidade de Washington (Seattle, Estados Unidos) levan tempo a estudar os efectos do bilingüismo no cerebro.

Neste artigo xornalístico, ofrecen algunhas das súas conclusións, que resumimos aquí:

O cerebro dunha persoa bilingüe funciona coma un semáforo. Cando tes que escoller unha palabra, dá luz verde ao idioma que está a usar e frea cunha luz vermella o termo que non necesita. Este proceso natural de selección, que fas centos de veces ao día, é como unha ximnasia involuntaria que mellora a túa materia gris. [...] Hai investigacións que suxiren que falar dúas linguas permite combater mellor o Alzheimer ou a demencia.

Os nenos bilingües, por exemplo, descartan «máis facilmente» o ruído na clase para centrarse na lección. «Se estás conducindo ou operando nun quirófano é importante centrarse no que realmente importa e ignorar o que non».

O cerebro dunha persoa que fala dous idiomas é moito máis flexible, enfróntase a situacións máis complexas polo que busca mellores solucións e acaba sendo moito máis áxil.

A esas «vantaxes intelectuais» súmanse, sen dúbida, as comunicativas. Por exemplo, sabías que sendo bilingüe de forma efectiva en galego e castelán poderías comunicarte sen dificultade con case 800 millóns de persoas? É o número de falantes de portugués e de castelán no mundo. 

De todo isto fálanos neste vídeo Rosalía Fernández Rial. Non perdas detalle do que di.

Pasapalabra de «Lingua e sociedade»

Se lle botas unha ollada ao índice do teu libro, verás que no bloque de «Lingua e sociedade» xa vimos estas unidades:

Un. 1. As linguas peninsulares: formación e evolución (páx. 20)
Un. 2. Historia social da lingua: a etapa medieval (páx. 46)
Un. 3. Plurilingüismo. Linguas do Estado español (páx. 68)
Un. 4. Contacto entre linguas. Bilingüismo. (páx. 94)
Un. 5. Contacto entre linguas. Diglosia e conflito lingüístico. (páx. 116)
Un. 6. A consideración social das linguas. (páx. 139)

E desde o confinamento vimos:

Un. 7. Historia social da lingua: o período de decadencia (páx. 162)
Un. 8. O galego e a lusofonía (páx. 185)
Un. 11. Variación lingüística: niveis, rexistros e dialectos. (páx. 254)

Unha chea de conceptos importantes foron estudados neses apartados: substrato, superestrato, romanización, galego-portugués, bilingüismo, diglosia, lingua minorizada, lusofonía, prexuízos lingüísticos, gheada, seseo...

Para repasar todos estes contidos, aquí tes un pasapalabra de «Lingua e sociedade», quentiño do forno ex professo para ti. Xoga a resolvelo:

• Escribe todas as respostas no menor tempo posible.
• Para pasar á seguinte letra, podes facer clic en «Pasapalabra».
• Se na primeira rolda do rosco, non dás acertado todas as respostas; na segunda, podes consultar o libro.
• Cando remates, preme en «Fin». Faille unha foto ao teu resultado final e envíama por MOODLE.

[21 DEG: Día 11] Como che vai?

Paga a pena escoitardes o monólogo de Rosalía Fernández Rial (Carballo-Muxía, 1988), poeta e licenciada en filoloxía pola USC. Saberedes como descubriu nun pub de Lisboa o valor de ser galegofalante e de criarse nun contexto bilingüe. Xa temos falado na clase sobre as vantaxes neurolóxicas e de aprendizaxe do bilingüismo. Recordas?

«Os altos niveis de bilingüismo están relacionados con maiores habilidades en áreas como a formación de conceptos, a creatividade e a flexibilidade para aprender».

A. Woolfolk, Eductional Psychology

Seguro que o que relata tan poeticamente Rosalía ha resultarvos familiar.

Hoxe, día 11 de 21DEG, toca reflexionar e falar de como vos vai.

—Como o levas agora que pasamos a metade dos 21 días? Animado/a a continuar?
—Como ves a túa evolución na fala despois destes 11 días de actividades?
—Conseguiches falar todo o día en galego?
—Que che pareceu a intervención de Rosalía Fernández Rial?
—Que pensas sobre esas «vantaxes» que posuímos os falantes bilingües sobre os monolingües?
—Anímate esta reflexión a intentar progresar no teu uso oral do galego?

Ah! E aí vai o voso logo de hoxe.

Lara García Prego, 3ESOB

[21 DEG: Día 03] Como che vai?

Hoxe estamos no día 3 de 21DEG. Como vai a cousa? Xa sabes que só estamos comezando.

Aquí tedes un grupo de mozos e mozas comentando a súa relación coas linguas que se falan no noso país: galego e castelán.

Comenta «Como che vai?» nun vídeo que dure, polo menos, tres minutos. Podes usar como orientación estas preguntas:

—Que tal foi hoxe o día? Conseguiches falar galego no cole? E na casa?
—Algunha anécdota interesante que comentar?
—Que opinas dos comentarios dos rapaces do vídeo?
—Identifícaste coas palabras dalgún deles? Por que?
—Falan da preseza do galego na súa familia. Que presenza ten o galego na túa?
—Escoitándoos xorde o tema do bilingüismo. Cres que son bilingües? E ti?

Ah! E outro logo máis.

Álex Souto Novalbos, 3ESOB

[21 DEG: Día 15] Como che vai?

Día 15 dos 21 DEG! Arriba tedes un grupo de alumnos e alumnas do instituto Vicente Cañada Blanch, de Londres, facendo un traballo en vídeo sobre Sir John Moore, heroe na loita contra Napoleón morto e soterrado na Coruña. Uns son galegos nados en Galicia. Outros son galegos nados en Londres. E outros queren saber máis de Galicia.

Para descubrir o que eles senten desde Londres polo galego, velaí vai estroutro vídeo.

E agora, cóntanos «Como che vai?». Para que non che resulte monótono, xa sabes que imos variando un chisco as preguntas:

—Como o levaches hoxe?

—Algún momento ou anécdota que che gustaría comentar?

—Segues con gañas de continuar?

—Que opinión che merecen os vídeos anteriores?

—Gustaríache viaxar para aprender novos idiomas?

—Cres que falar galego é un obstáculo nun mundo multicultural?

[21 DEG: Día 13] Como che vai?

Hoxe chegamos ao día 13 dos 21 DEG! Deseguido, un novo vídeo. Este formou parte da campaña «Orgullos@s do noso, orgullos@s do galego». O seu obxectivo: amosar o valor e a potencialidade da nosa lingua pola súa relación co portugués.

Comproba agora se che sucede como á protagonista do vídeo e podes entender sen dificultade a canción «Aquarela» do brasileiro Toquinho.

Sabías que falando galego, podes entenderte no ámbito da lusofonía, sen grandes dificultades, cuns 215 millóns de persoas? Se ademais, falas castelán e inglés podes chegar a comunicarte en total con case 1000 millóns!

Cóntanos agora «Como che vai?» nun vídeo de tres minutos polo menos. Podes dar resposta a estas cuestións:

—Como o levaches hoxe?
—Como ves a evolución da túa expresión oral?
—Algún momento ou anécdota que che gustaría comentar?
—Segues con gañas de continuar?
—Comprendiches sen dificultades a canción de Toquinho?
—Viaxaches algunha vez a Portugal ou a Brasil? Que tal?

Ánimo! 

[21 DEG: Día 09] Como che vai?

Día 9 de 21 Días En Galego [21 DEG]! Cóntanos «Como che vai?». Mais, como antonte, antes de gravar o teu vídeo, escoita estoutra charla. Hoxe fala a xornalista gaditana Carmen Grimaldi: unha «alofalante». Que que demo é iso? O prefixo «alo-» significa ‘outro’ ‘distinto’, daquela «alofalante» é un tipo particular de «neofalante»: unha persoa procedente doutro lugar, doutro país, que comeza a expresarse na lingua do novo territorio onde vive. Carme naceu e viviu toda a vida en Cádiz e, desde que hai un ano veu vivir á Coruña, comezou a falar galego. 

Moito do que conta hoxe Carmen Grimaldi, e antonte Belén Regueira, axudarache a entender cousas que temos visto sobre bilingüismo, diglosia, conflito lingüístico, prexuízos, substitución lingüística... 

Grava agora o teu vídeo, de polo menos tres minutos, comentando cuestións como estas:

—Como o levaches hoxe?
—Vas falando cada vez máis galego? Ou non?
—Algún momento ou anécdota que mereza comentarse?
—Segues con gañas de continuar?
—Que opinas da charla de Carmen Grimaldi?
—Descubriches algo útil ou interesante nas súas palabras?

Ánimo! 

[21 DEG: Día 07] Como che vai?

Co día de hoxe xa van sete: unha semaniña de 21 Días En Galego [21 DEG]! De novo, tócache contarnos «Como che vai?». Antes de gravar o teu vídeo, escoita esta charla da xornalista coruñesa Belén Regueira. Ela é unha «neofalante»: xa sabes, unha persoa que comeza a expresarse nunha nova lingua. Como descubrirás na súa exposición, Belén ata a mocidade só falaba castelán e despois comezou a falar galego.

Grava o teu vídeo, de polo menos tres minutos, comentando cuestións como estas:

—Que tal levaches a semana?
—Vas falando cada vez máis galego? Ou non?
—Sénteste máis cómodo agora que ao principio?
—Segues con gañas de continuar?
—Que opinas da charla de Belén Regueira?
—Percibes algún paralelismo co que ela conta?

Ánimo!