Un paseo pola lusofonía

Se cadra, non lembras o Festival de Eurovisión do ano 2017. Pois estivemos de celebración! De entre ducias de cancións en inglés cantadas por representantes de países de toda Europa, a gañadora foi «Amar pelos dois», unha balada en portugués, ese idioma fillo do galego-portugués medieval. Un mozo lisboeta, Salvador Sobral, foi o vencedor cantando na súa propia lingua.

A vinculación do galego co portugués fai que poidamos entendernos, sen grandes dificultades, cuns 215 millóns de persoas do ámbito da lusofonía. Se, ademais, falas castelán e inglés, podes chegar a comunicarte en total con case 1000 millóns! Todo son vantaxes!

No seguinte vídeo temos informativos de varios países da lusofonía. Podemos apreciar distintos acentos (ou «sotaques» como din eles) mais a comprensión é ben doada.

 

Aquí vai unha sinxela tarefa: resolver este encrucillado creado a partir da letra de «Amar pelos dois», de Salvador Sobral. Escoita a canción dúas ou tres de veces e, se ves que o necesitas, consulta a letra (aquí). Finalmente, imprime o PDF e tráeo o próximo día resolto.

             

Día de Rosalía 2021

Neste gran vídeo vemos como persoas de todos os recunchos do planeta recitan na súa propia lingua o poema «Adiós ríos; adiós, fontes», de Rosalía de Castro. Escoitamos os versos rosalianos en alemán, tailandés, inglés, árabe, castelán, italiano, catalán, chinés, éuscaro, gaélico, checo, neerlandés, polaco... E, por suposto, en galego!

Aproxímase o día 24 de febreiro, Día de Rosalía. Con esta efeméride celebramos os 184 anos do nacemento da nosa galega máis universal. Unha data que serve para achegarnos máis á súa figura. 

Sabías que...?

Só dúas literaturas do mundo teñen como «autor/a fundacional» unha muller: a literatura xaponesa (con Murasaki Shikibu, que no século XI escribiu Genji Monogatari, a primeira novela da literatura universal, no sentido moderno do termo) e a literatura galega (con Rosalía de Castro).

Sabías que...?

Ademais de ser a escritora emblemática da literatura galega, Rosalía é considerada (xunto con Gustavo A. Bécquer) a precursora da poesía moderna en lingua castelá. 

Sabías que...?

Rosalía tivo forza para superar unha chea de dificultades na súa vida, nunha sociedade moito máis conservadora e machista cá de hoxe: era filla de nai solteira (o seu pai era un crego) e decidiu dedicarse a escribir profesionalmente (algo mal visto nunha muller naquela época).

Sabías que...?

O recoñecemento a Rosalía de Castro fixo que se lle dedicasen monumentos non só en Galicia (Compostela, Padrón, Vigo, Lugo, Rianxo...) senón tamén fóra de Galicia (Barakaldo, Porto, Lisboa, Montevideo, Bos Aires...).

Sabías que...?

Os poemas de Rosalía foron traducidos a linguas como o inglés, o francés, o alemán, o ruso, o xaponés, o éuscaro, o hebreo, o turco, o hindi... 

Sabías que...?

O 24 de febreiro, día do nacemento de Rosalía, o buscador Google adoita homenaxear a autora de Cantares Gallegos e de Follas Novas dedicándolle un dos seus doodles.

Para coñecerdes mellor esta galega universal, propoñémosche ver este vídeo, elaborado coa aplicación DRAW MY LIFE polo alumnado do Colexio San Pío X de Ourense.

 

Tamén no Fogar nos sumamos á celebración do Día de Rosalía. En concreto, para ir abrindo boca, anímaste a resolver este autodefinido sobre a autora?

Tamén che recomendamos que resolvas este xogo de investigación de Genially. Con el descubrirás aínda moito máis sobre Rosalía.

Plurilingüismo no mundo e na península Ibérica

No apartado de Lingua e sociedade da unidade 3 (páxs. 68-70) traballamos o plurilingüismo no mundo e no Estado español. Lendo a información destes apartados, observamos que o normal no planeta é a diversidade lingüística e non a uniformidade. Isto mesmo se trata con detalle no vídeo que o curso pasado prepararon os compañeiros e compañeiras de 3ESO.

 

Como vemos na unidade, tamén a península Ibérica é un exemplo desta realidade plurilingüe. Nela podemos atopar nove idiomas.

galego              portugués              asturleonés

éuscaro               aragonés              catalán

castelán              mirandés              aranés

A forma en que estas linguas se distribúen compréndese ben se observamos este mapa dinámico, que amosa a evolución lingüística na península desde o ano 1000 ata a actualidade.

No seguinte vídeo, podes escoitar cancións nestas nove linguas. Moitas, de seguro, será a primeira vez que as escoitades. Os subtítulos son de agradecer!

Achegamento á lusofonía

Se cadra, non lembras o Festival de Eurovisión do ano 2017. Pois daquela estivemos de celebración! De entre ducias de cancións en inglés cantadas por representantes de países de toda Europa, a gañadora foi «Amar pelos dois», unha balada en portugués, ese idioma fillo do galego-portugués medieval. Un mozo lisboeta, Salvador Sobral, foi o vencedor cantando na súa propia lingua.

Como vemos no seguinte vídeo, recentemente Salvador Sobral deu un concerto en Santiago. Alí referiuse a si mesmo como «galego do sur».

A vinculación do galego co portugués fai que poidamos entendernos, sen grandes dificultades, cuns 215 millóns de persoas do ámbito da lusofonía. Se, ademais, falas castelán e inglés, podes chegar a comunicarte en total con case 1000 millóns! Todo son vantaxes!

Escoita agora a interesante mensaxe que nos envía Isadora, alumna do IES Francisco Daviña Rey de Monforte de Lemos. Realmente convida á reflexión o que nos conta.

Aquí vai a tarefa de hoxe. Primeiro le no teu libro os apartados 1 e 2 da páxina 185 referidos á lusofonía  (Un. 8). Escolle despois entre unha destas dúas opcións:

a) Resolver un encrucillado creado a partir da letra de «Amar pelos dois», de Salvador Sobral. Podes imprimir o PDF e tamén escoitar e ler a canción (aquí) para que che sexa máis fácil.

             

b) Facer un esquema sobre os países que constitúen a lusofonía, por continentes. Debes investigar (aquí, por exemplo) e incluír datos básicos: número de falantes por país ou se o portugués é lingua oficial ou non nese estado. 

Faille unha foto á túa tarefa e envíama por MOODLE.

[21DEG: Día 07] Como che vai?

A diversidade lingüística no mundo é unha riqueza que cómpre defender. Como xa temos falado, cada unha das 6000 linguas do mundo ofrece unha visión particular e única da realidade. Deseguido, un exemplo ben ilustrativo: a palabra mamihlapinatapai, do idioma amerindio yagán, propio dos indíxenas homónimos da Terra do Fogo, no extremo sur de Chile e da Arxentina.

Ben, pois mamihlapinatapai, que case parece un trabalinguas, ben significar algo así como ‘unha mirada entre dúas persoas, cada unha das cales espera que a outra comece unha acción que ambas as dúas desexan pero que ningunha se anima a iniciar ou suxerir’.

Resulta abraiante comprobar como nesa lingua unha soa palabra nomea algo tan cheo de información e matices que nós só podemos expresar cunha longa oración (case un microrrelato). A mágoa é que xa só unha persoa no mundo pode falar yagán. Chámase Cristina Calderón, unha india nativa chilena de 90 anos. Lamentablemente, é a derradeira falante de yagán e o seu idioma morrerá con ela. Aquí tes un breve vídeo para coñecer a súa historia.

Agora, imos co «Como che vai?». Toca falar.

— Como vai a túa experiencia en 21DEG?
— Notas algunha evolución no teu galego oral despois destes primeiros 7 días?
— Éche máis doado falar en galego de luns a venres ou na fin de semana? Por que?
— Podes pronunciar correctamente mamihlapinatapai? Demóstrao.
— Que opinas sobre a inminente desaparición do idioma yagán?
— Pensas que o galego pode seguir no futuro o mesmo camiño? Por que?

[21DEG: Día 02] O reto: Trabalinguas

Como é xa tradición, para ir quecendo, o primeiro reto son os trabalinguas! Xa sabes, eses enunciados que se resisten a ser pronunciados correctamente.

Aquí tedes unha mostra de trabalinguas de idiomas de todo o mundo (alemán, francés, neerlandés, xaponés, ibo...). Para un anuncio publicitario, varias modelos internacionais demostran a súa habilidade nas súas propias linguas.

Agora tócavos a vós! Deixámosvos cinco trabalinguas de noso, ordenados segundo a súa dificultade (dos máis doados aos máis difíciles). Seriades quen de recitalos todos correctamente? Gravádeo en vídeo (xa sabedes: tedes arredor de 3 minutos). Ah! Tamén podedes gravar algún familiar intentándoo!

Trabalinguas 1
– ¿Ten tinta, Antón?
– Tinta Antón ten.

Trabalinguas 2
Se vou a Bueu nun bou vou.
Se non vou a Bueu nun bou non vou.

Trabalinguas 3
Do queixo non che me queixo,
que o queixo ben che me sabe;
quéixome de quen o vende,
que non mo deixa de balde.

Trabalinguas 4
Cinco figafarzos novos
afigafarzaron a figafarza vella;
veu o figafarzo vello
e afigafarzou os cinco figafarzos novos
e mais a figafarza vella.

Trabalinguas 5
Unha pega merga, reborderga,
gorda, rebirigorda,
acotobelada e xorda
cría pegos mergos, rebordergos,
gordos, rebirigordos,
acotobelados e xordos.
Se non criase pegos mergos, rebordergos,
gordos, rebirigordos,
acotobelados e xordos
non sería unha pega merga, reborderga,
gorda, rebirigorda,
acotobelada e xorda.

[21 DEG: Día 20] O reto: A entrevista

Último reto de 21DEG! Para quen non saiba, o protagonista da entrevista anterior é o cinco veces campión do mundo de triatlón, o ferrolán Javier Gómez Noya. Aínda que é algo obvio, sempre resulta útil ver un exemplo de como ser galegofalante non é un obstáculo para triunfar polo mundo adiante.

O reto de hoxe consiste en faceres unha entrevista oral en video. É domingo, daquela, se cadra, tes máis tempo e máis posibilidades para escolleres a persoa que che interese. Pode ser un familiar, un amigo/a, un coñecido/a (de ser posible, galegofalante, claro). Podes enfocar a entrevista ao teu gusto: preguntarlle polo seu traballo, pola súa infancia, polas súas afeccións, polo idioma... Como ti vexas?

Preparares un guión previo pode ser útil. Presenta esa persoa e procura que a conversa sexa fluída. Xa sabes: tres minutos mínimo.

Ánimo e adiante!

[21 DEG: Día 15] Como che vai?

Día 15 dos 21 DEG! Arriba tedes un grupo de alumnos e alumnas do instituto Vicente Cañada Blanch, de Londres, facendo un traballo en vídeo sobre Sir John Moore, heroe na loita contra Napoleón morto e soterrado na Coruña. Uns son galegos nados en Galicia. Outros son galegos nados en Londres. E outros queren saber máis de Galicia.

Para descubrir o que eles senten desde Londres polo galego, velaí vai estroutro vídeo.

E agora, cóntanos «Como che vai?». Para que non che resulte monótono, xa sabes que imos variando un chisco as preguntas:

—Como o levaches hoxe?

—Algún momento ou anécdota que che gustaría comentar?

—Segues con gañas de continuar?

—Que opinión che merecen os vídeos anteriores?

—Gustaríache viaxar para aprender novos idiomas?

—Cres que falar galego é un obstáculo nun mundo multicultural?

[21 DEG: Día 13] Como che vai?

Hoxe chegamos ao día 13 dos 21 DEG! Deseguido, un novo vídeo. Este formou parte da campaña «Orgullos@s do noso, orgullos@s do galego». O seu obxectivo: amosar o valor e a potencialidade da nosa lingua pola súa relación co portugués.

Comproba agora se che sucede como á protagonista do vídeo e podes entender sen dificultade a canción «Aquarela» do brasileiro Toquinho.

Sabías que falando galego, podes entenderte no ámbito da lusofonía, sen grandes dificultades, cuns 215 millóns de persoas? Se ademais, falas castelán e inglés podes chegar a comunicarte en total con case 1000 millóns!

Cóntanos agora «Como che vai?» nun vídeo de tres minutos polo menos. Podes dar resposta a estas cuestións:

—Como o levaches hoxe?
—Como ves a evolución da túa expresión oral?
—Algún momento ou anécdota que che gustaría comentar?
—Segues con gañas de continuar?
—Comprendiches sen dificultades a canción de Toquinho?
—Viaxaches algunha vez a Portugal ou a Brasil? Que tal?

Ánimo! 

Traballos en Prezi 2014-2015 [2]

A fin de curso foi dura, mais, a pesar de todo, aí estivo o alumnado de Bacharelato a traballar arreo para entregar os seus traballos. Desta volta, dous novos «Prezis» que nos ilustran sobre contidos estudados durante o curso. «A formación do galego» e «A diversidade lingüística no mundo», dos compañeiros Helena Mayobre e Víctor Rioja, respectivamente. 

Helena Mayobre Hermo

Víctor Rioja García 

Parabéns polo esforzo. Con seguridade outros compañeiros, do noso centro e doutros, poderán aproveitar o voso magnífico traballo para poñerse ao día sobre estes temas.

Lingua e literatura na Idade Media

O vídeo anterior, da serie documental «Historias de Galicia» (emitida aló polo 2009), é un bo recurso audiovisual para achegarnos doutro xeito ao contexto lingüístico e cultural da Galicia da Idade Media. 

E deseguido, outro recurso: un mapa animado que nos vai amosando de forma gráfica a evolución da nosa lingua desde o ano 1000 aproximadamente ata a actualidade, máis de dez séculos despois. Interesante, non si!?

 

E para rematar este feixe de recursos, unha fantástica presentación en Prezi sobre a nosa literatura medieval (con ilustracións, gráficos, vídeos...).

Viva a diversidade!

Se che doe que o tigre de Bengala, o gorila de montaña ou a balea gris estean en perigo de extinción, se non aturas que os incendios devasten os nosos bosques, pois daquela deberías saber que cada ano 25 ou 30 linguas deixan de existir no planeta. A desaparición dunha especie animal ou vexetal é algo que afecta a toda a Humanidade, do mesmo xeito que tamén nos afecta a todos a perda de diversidade lingüística.

Esa é a base do ecolingüismo e do gran traballo de Gabriel Rodríguez Leva, Javier Castro Sánchez, Jorge Esteban Roca e José Javier de Matos Devesa, alumnos de 1º de Bacharelato. Unha peza audiovisual que busca fomentar o respecto pola diversidade lingüística, partindo da propia diversidade do Fogar. Eliana, Jim, Leila, Pablo, Vicente, Sara, Marlo, John, Kaito, Brando, Antía e moitos outros encargaránse de manter vivo ese valioso legado.