As variedades xeográficas

O galego, como calquera outra lingua viva, posúe distintas variedades xeográficas (ou dialectais). É dicir, ao longo do noso territorio hai trazos na fala (fonéticos, morfolóxicos, léxicos...) específicos de cada lugar. No seguinte vídeo podes ver unha boa mostra disto.

No teu libro explícase cales son bloques dialectais do galego e cales son os trazos específicos de cada un. Basicamente son tres: o bloque occidental, o bloque central e o bloque occidental. O trazo que lles serviu aos lingüistas para determinar o límite entre estes bloques é o xeito de formarmos o plural das palabras acabadas en -ón. 

-ón / -óns (bloque occidental)     -ón / ós (bloque occidental)     -ón/ois (bloque oriental)

   camións                                   camiós                                   camiois

Estes serían algúns dos trazos lingüísticos propios de cada bloque:

A tarefa de hoxe, sinxela. Tendo en conta a información anterior e a que tes no teu libro, identifica a que bloque dialectal corresponde a fala de Quico Cadaval, que podes escoitar neste divertido monólogo seu sobre «Os coruños». IMPORTANTE: debes xustificar a túa resposta cun mínimo de CATRO TRAZOS (cos seus correspondentes exemplos).

Os fonemas da lingua

Como sabes, os fonemas constitúen as unidades mínimas da lingua. Non posúen significado mais, ao combinarse, contraen relacións de oposición que permiten diferenciar signos lingüísticos: gato /ˈɡato/ - rato /ˈrato/. 

Os fonemas vocálicos son articulacións abertas, polo que o aire sae ao exterior sen obstrucións. O sistema vocálico do galego, herdeiro do latino, consta de 7 fonemas en posición tónica. A oposición entre vogais medias /e/ - /ɛ/ e /o/ - /ɔ/ permite distinguir signos distintos: pe /‘pe/ - pé /‘pɛ/; oso /‘oso/ - óso ‘ɔso/.

Os fonemas consonánticos non son articulacións abertas xa que neles sempre hai algún obstáculo no aparello fonador que obstrúe a saída do aire. En galego temos 19 fonemas consonánticos que se caracterizan segundo o seu punto e modo de articulación.

A gheada supón a ausencia do fonema /g/ (oclusivo velar sonoro) e a presenza no seu lugar do fonema /h/ (aspirado, semellante ao do inglés en house). O seseo consiste na ausencia do fonema fricativo interdental xordo /θ/ a favor do fricativo alveolar xordo /s/. Os dous son fenómenos dialectais correctos na fala, mais que non se representan na norma escrita. 

Estas ligazóns seranche moi útiles para completar con exemplos sonoros e gráficos o que acabas de ver. 

• Fonética e Fonoloxía do Galego. Páxina interactiva onde podedes, por exemplo, ver e o oir as distintas realizacións dos fonemas vocálicos e consonánticos do galego.

• Dicionario de Pronuncia da Lingua Galega. Dicionario en liña que recolle a pronuncia correcta de todas as súas palabras, coa correspondente representación fonolóxica.

• «Beat box»: habilidade vocal e bucal: Entrada en Xogosdelingua que relaciona beatbox e fonética.

Orgullo do propio acento

Orgullo da propia fala, da propia lingua, do propio acento, dos propios sons... tan apegados a nós coma o noso propio ADN. Así foi o punto de partida de «Ghalegho», este vídeo creado desde Rianxo, no corazón das Rías Baixas. Unha peza convertida en auténtico fenómeno viral: máis de 130.600 visitas ata o día de hoxe.

Pois ben, o vídeo xa tivo a súa resposta, solidaria e cómplice, por parte da rapazada do IES de Ribadeo, no límite oriental da Mariña lucense. Titúlase «Eu digo...» e nel amosan o mesmo amor por ese sotaque de seu, que os distingue e sitúa no mundo.

Por certo, sabías que o galego da Coruña tamén posúe gheada (ghaliña) e seseo implosivo (lus)?

Para saberdes máis sobre as variedades xeográficas da nosa lingua recomendámosvos esta ligazón ou estoutra. Ah! E deixa lucir orgulloso o teu acento (na lingua e, se che presta, tamén no peito).