As vangardas

Nas primeiras décadas do século XX xorden en Europa as vangardas, movementos artísticos que realizan unha renovación radical da estética: rompen co tradicional e crean novas formas e linguaxes. Noutras palabras, comparten un afán de ruptura con todo o anterior, unha actitude provocativa que se aplica a todos os campos estéticos: pintura, escultura, música, literatura... Non conciben a arte como imitación da realidade, senón como nova interpretación persoal desta. 

Algúns dos movementos de vangarda internacionais foron: o futurismo (que exalta o mundo moderno e industrial), o surrealismo (manifestacións do subconsciente, soños ou delirios), o cubismo (descompón xeométricamente a realidade) ou o creacionismo (non imita a realidade, crea unha realidade nova).

Para coñecerdes mellor como se desenvolveron as vangardas galegas deixámosche aquí dous recursos ben útiles. 

O primeiro, o blog «As vangardas», creado pola profesora Pilar Ponte.

O segundo, un vídeo de Nee Barros, coñecida en youtube co pseudónimo de neeumátiko. Por certo, a súa canle pode serche de interese, pois ten máis vídeos nos que fala de contidos lingüísticos e literarios.

Canto sabes da historia da lingua galega?

Ben, aproxímase o exame da 1ª Avaliación. Seguro que che vén ben algo de axuda para preparar a parte referida á historia da nosa lingua. Deseguido, dexamos algunhas ligazons, tiradas deste mesmo blog, que che poden ser moi útiles: 

• Orixe e formación do galego. 

• Lingua e literatura na Idade Media. 

E agora, se xa liches os apartados de Lingua e Sociedade do teu libro de texto e tamén lle botaches unha ollada ás entradas anteriores do blog, propoñémosche que poñas a proba a túa aprendizaxe resolvendo este «trivial interactivo» feito expresamente para ti. 

Adiante, a ver se es quen de chegar ao final dando as respostas correctas á primeira! Ánimo!

Samaín, moi noso

En Galicia, o Samaín celébrase desde tempos inmemoriais, aínda que con épocas de auxe ou de decadencia dependendo das zonas e das épocas.  

Samaín, palabra celta, significa ‘fin do verán, principio do inverno’. Na antiga cultura céltica, a noite de Samaín, a do 31 de outubro, era moi mportante pois marcaba o comezo dun novo ano. Era un momento clave, para se reunir nos camposantos, comer porco e castañas e celebrar as farradas festeiras dos guerreiros. Tamén era a noite máis perigosa do ano: as portas do «outro mundo» abríanse nesas horas e as ánimas dos mortos eran quen de visitar este mundo e aos seus moradores.

Para afastar dos seus castros as ánimas defuntas errantes e perigosas, os druídas (feiticeiros celtas) pedían comida como ofrenda e tamén poñían, no alto dos muros ou encastradas nas paredes, as caveiras iluminadas dos inimigos falecidos en campaña. Crían que estes cranios conservaban a forza e o poder dos guerreiros mortos. Co paso do tempo, aquilo de poñer cabezas de xente nas portas foise suavizando un pouco, e foron substituídas, na Idade Media, por caveiras de animais e, máis tarde, acabaron tallándose cabazas, melóns, nabos... Grazas ás investigacións do profesor galego Lopez Loureiro, sabemos que esta tradición se estende por toda a antiga xeografía céltica europea. 

En Galicia atopámola vixente na Costa da Morte, nas Mariñas, nas Rías Baixas... 

• En Cedeira, prenden fachos e marchan con eles en procesión para facer unha grande fogueira.
• Na Illa de Arousa, os nenos érguense antes de que saia o sol e percorren as rúas e tendas o día 1 de novembro pedindo cun retrouso tradicional: «unha esmola polos defuntiños que van alá». Adoitan recibir boliños de pan, lambetadas, froita...
• En lugares do Salnés, os habitantes van en procesión ao cemiterio portando candeas, nun enorme velorio comunal, e os rapaces adoitan gastar bromas pesadas.

Hoxe o Halloween foi popularizado polos filmes e series de televisión americanas, mais debedes saber que esta tradición non é máis que o Samaín levado ao outro lado do Atlántico polos emigrantes irlandeses e escoceses, coa mesma raíz celta que nós, os galegos.

De seguido, dous recursos para ampliardes o que sabedes sobre o Samaín.

Os fonemas da lingua

Como sabes, os fonemas constitúen as unidades mínimas da lingua. Non posúen significado mais, ao combinarse, contraen relacións de oposición que permiten diferenciar signos lingüísticos: gato /ˈɡato/ - rato /ˈrato/. 

Os fonemas vocálicos son articulacións abertas, polo que o aire sae ao exterior sen obstrucións. O sistema vocálico do galego, herdeiro do latino, consta de 7 fonemas en posición tónica. A oposición entre vogais medias /e/ - /ɛ/ e /o/ - /ɔ/ permite distinguir signos distintos: pe /‘pe/ - pé /‘pɛ/; oso /‘oso/ - óso ‘ɔso/.

Os fonemas consonánticos non son articulacións abertas xa que neles sempre hai algún obstáculo no aparello fonador que obstrúe a saída do aire. En galego temos 19 fonemas consonánticos que se caracterizan segundo o seu punto e modo de articulación.

A gheada supón a ausencia do fonema /g/ (oclusivo velar sonoro) e a presenza no seu lugar do fonema /h/ (aspirado, semellante ao do inglés en house). O seseo consiste na ausencia do fonema fricativo interdental xordo /θ/ a favor do fricativo alveolar xordo /s/. Os dous son fenómenos dialectais correctos na fala, mais que non se representan na norma escrita. 

Estas ligazóns seranche moi útiles para completar con exemplos sonoros e gráficos o que acabas de ver. 

• Fonética e Fonoloxía do Galego. Páxina interactiva onde podedes, por exemplo, ver e o oir as distintas realizacións dos fonemas vocálicos e consonánticos do galego.

• Dicionario de Pronuncia da Lingua Galega. Dicionario en liña que recolle a pronuncia correcta de todas as súas palabras, coa correspondente representación fonolóxica.

• «Beat box»: habilidade vocal e bucal: Entrada en Xogosdelingua que relaciona beatbox e fonética.

O Banquete de Conxo

O 2 de marzo de 1856, na carballeira de Conxo, en Santiago de Compostela, celebrouse o chamado Banquete Democrático de Conxo, unha comida interclasista na que os estudantes, considerados de clase alta, serviron a comida para traballadores e residentes na zona nun xesto considerado subversivo.

Este banquete foi un dos acontecementos fundacionais do galeguismo e xurdiu nun contexto moi específico: Galicia viuse afectada por unha forte crise económica entre 1852 e 1855. Unha crise que, sumada ás inclemencias do tempo e ás colleitas desastrosas, provocou que o ano 1853 fose coñecido como «ano da fame».

Esta fame causou graves altercados en Santiago, o que provocou a declaración do estado de sitio. Con esa axitación aínda latente, convócase ao Banquete de Conxo. O seu principal promotor sería Aurelio Aguirre, un poeta novo compostelán de só 21 anos e que afogaría só dous anos despois na praia coruñesa de Santo Amaro.

O banquete causou moito medo entre as clases máis poderosas da cidade. Por iso acabou celebrándose con toda a carballeira rodeada polo exército, en previsión dun posible levantamento popular.

Aínda que non houbo tal insurrección, os brindes dados polo propio Aurelio Aguirre e por Eduardo Pondal espertaron as críticas da Igrexa e levaron a ambos a ser procesados ​​pola Audiencia da Coruña, que pretendía deportalos ás illas Marianas, unha antiga colonia española no medio do océano Pacífico.

Aguirre                                         Pondal

Fragmento do brinde de Aurelio Aguirre: 

«Cristo é o fillo do pobo. El quixo que a familia humana fose unha» [...] «Ao nacer dun honrado carpinteiro, espido na porta, lección sublime que ofrece de igualdade ao mundo enteiro».

Fragmento do brinde de Eduardo Pondal: 

«Dicide, quen fixo ao home diferente do seu irmán? Quen deu maior nobreza ao corazón dun déspota tirano que á honrada suor do artesán? [...] Quen é de ti xuíz, oh pobo? Non teu irmán: ti es de ti mismo o soberano». 

Ademais dos propios Aguirre e Pondal, outros estudantes acudiron ao banquete. Especúlase que puideron participar Manuel Murguía, Juan Manuel Paz Novoa ou incluso Rosalía de Castro, que daquela tiña 19 anos.

O 17 de maio para Xela Arias

Este ano o Día das Letras Galegas dedicámosllo a Xela Arias (Sarria, 1962–Vigo, 2003). A Real Academia Galega decidiu homenaxear así «unha das voces máis destacadas da poesía galega contemporánea». A súa poesía é «singular, transgresora, sincera e comprometida». 

Mais Xela Arias é poliédrica. Ademais de poeta, foi tamén editora, tradutora, profesora... Para coñecela mellor, deixamos aquí o primeiro vídeo da serie de documentais que a Real Academia Galega lle dedicou. 

Para te achegares un chisco á vída e á obra de Xela Arias, propoñémoste que resolvas este autodefinido.

Podes investigar e pescudar os datos en Internet. Cando o remates, envíao resolto a través da tarefa correspondente que atoparás no MOODLE. 

[21DEG: Día 21] Como che vai?

Chegamos ao final de 21DEG. Parabéns! Fixéchelo de marabilla! Os obxectivos básicos están cumpridos: mellorar o nivel do teu galego oral a base de falalo e reflexionar sobre aspectos sociolingüísticos que tamén traballamos na aula (prexuízos lingüísticos, diglosia, castelanismos, lusofonia...). 

Adiante co derradeiro «Como che vai?»

—Como te sentes despois de completar o reto?
—Que actividades das propostas nestes 21 días che gustaron máis? Cales menos? Algunha suxestión?
—Pensas que despois de 21DEG falarás máis en galego ca antes?
—Se a experiencia se fixese de novo o curso que vén, repetirías? Por que?
—Animarías a outros compañeiros/as a participar nela? Por que?
—Que papel cres que xoga a xente nova no futuro da lingua galega?  

Parabéns de novo a todos e todas! Os primeiros pasos están dados. Como é sabido, o futuro dunha lingua depende de que a xente a fale, así de sinxelo. 

[21DEG: Día 20] O reto: As adiviñas

Xa estamos no día 20 de 21DEG. «O reto» hoxe: xogar con adiviñas. Aquí che damos seis pezas. Tes que gravarte en dúas fases:

a) Le as adiviñas en voz alta e intenta ofrecer a súa solución. Pon a cabeciña a traballar! 

Adiviña 1

Quen me mira e me desfai,

ha de chorar máis por min

que chorou pola súa nai.

A cebola

Adiviña 2

Cae da torre embaixo e non rompe,

e cae dunha ponte e rompe.

O papel

Adiviña 3

Que será unha cousiña, cousa,

que entra por onde non entra un leirón

e garda a casa coma un león?

A chave

Adiviña 4

Teño follas sen ser árbore,

fáloche e non teño voz;

se me abren non me queixo,

adiviña ti quen son.

O libro

Adiviña 5

Que animal é 

o que anda cos pés na cabeza?

O piollo

Adiviña 6

Se queres saber de min

estou no medio do mar;

non son peixe, non son illa

e tampouco sei navegar.

A letra «a»

Ollo! Se ves que algunha se che resiste, pasando o cursor pola zona en branco debaixo cada adiviña atoparás as solucions.

b) A segunda parte do reto, aproveitando que estamos en fin de semana, debe facerse en familia. Grávate recitándolles as adiviñas túa nai, a teu pai, a un avó ou avoa, a un irmán ou irmá... Grava tamén as súas respostas (sexan correctas ou non). 

Xa sabes, todo nun mínimo de 3 minutos.

[21DEG: Día 19] Como che vai?

Xa estamos no día 18 de 21DEG! Se cadra, non lembras o Festival de Eurovisión do ano 2017. Pois estivemos de celebración! De entre ducias de cancións en inglés cantadas por representantes de países de toda Europa, a gañadora foi «Amar pelos dois», unha balada en portugués, ese idioma fillo do galego-portugués medieval. Un mozo lisboeta, Salvador Sobral, foi o vencedor cantando na súa propia lingua.

Como vemos no seguinte vídeo, recentemente Salvador Sobral deu un concerto en Santiago. Alí referiuse a si mesmo como «galego do sur».

A vinculación do galego co portugués fai que poidamos entendernos, sen grandes dificultades, cuns 215 millóns de persoas do ámbito da lusofonía. Se, ademais, falas castelán e inglés, podes chegar a comunicarte en total con case 1000 millóns! Todo son vantaxes!

Escoita agora a interesante mensaxe que nos envía Isadora, alumna do IES Francisco Daviña Rey de Monforte de Lemos. Realmente convida á reflexión o que nos conta.

Imos entón co «Como che vai?»

—Algo interesante que contar en relación con estes últimos días? Que esperas ter conseguido cando remate o proxecto? 

—Que opinas do feito de que Salvador Sobral gañase Eurovisión cantando en portugués?

—Cres que tamén podería chegar a ser gañadora unha canción en galego? Por que?

—Viaxaches algunha vez a Portugal ou a outro lugar de fala portuguesa? Resultouche alí difícil entenderte coa xente?

—Entendiches ben o que dixo Isadora? Que opinas dos seus diferentes comentarios: a súa boa adaptación a Galicia, o descoñecemento do galego no Brasil, o galego para a comunicación internacional?

—E sobre que ela fale de si mesma como «galega de alén do mar», igual que Sobral faino como «galego do sul»?

[21DEG: Día 18] O reto: Nin si nin non

Hoxe «O reto» é un clásico de 21DEG: «Nin si nin non». Xa sabes, ese xogo de lingua oral no que podes dicir todo o que queiras agás as palabras «si» e «non». Se as dis, perdes!

Sigue estas indicacións:

• Xúntate cun compañeiro ou compañeira de «21 días en galego».
• Un de vós fai preguntas e o outro responde.
• Poden ser de calquera tema. A única norma fundamental é que non se pode reponder nin «si» nin «non». E tampouco permanecer en silencio, obviamente.
• Cando se diga «si» ou «non», pérdese e trócanse os papeis. Quen preguntaba, responde; e quen respondía, pregunta.
• Así sucesivamente ata cumprir os 3 minutos. Gravade o xogo sen cortes.

[21DEG: Día 17] Como che vai?

Hoxe, día 17 de 21DEG, toca un «Como che vai?». Para evitar preguntas e respostas repetitivas, ofrecémosche temas de conversa complementarios.

Un dos prexuízos lingüísticos máis difundidos é o da suposta «imposición do galego». É curioso que esta idea teña aceptación entre algunhas persoas cando moitos/as de vós xa tedes comentado que sendo galegofalantes de pequenos, a presión na escola fixo que vos instalásedes no castelán ata hoxe. Pero hai moitos outros datos, como vemos deseguido, que tirán abaixo esa falsa idea da «imposición do galego».

Son moitos os prezuízos que afectan á nosa lingua («a imposición do galego», «o galego íllanos ou limítanos», «o galego é de pailáns», «o galego non paga a mena porque é minoritario»....). Todos actúan como freos da recuperación do prestixio e dos usos dun idioma. Aquí tedes unhas pezas de humor gráfico coas que o debuxante Luís Davila pretende denunciar e criticar algúns deses prexuízos.

1

2

3

4

5

6

Imos agora coas túas reflexións do «Como che vai?»: 

—Como o levaches hoxe? Ves evolución no teu galego? 

—Máis alá do punto que supón na avaliación, que cousas positivas ves en 21DEG?

—Como ves a implicación no proxecto 21DEG entre os teus compañeiros e compañeiras? 

—Podes comentar agora os diferentes chistes de Luís Davila? Que cres que pretende expresar cada un?

[21DEG: Día 16] O reto: Recitamos un poema

Levamos uns días falandos dos prexuízos. Rosalía de Castro, símbolo da nosa cultura e unha das poetas máis importantes do Romanticismo europeo, loitou desde moi nova por vencer outros prexuízos: Desde «As mulleres deben limitarse a ser amas de casa», ata «O galego non serve para cultura escrita».

Co reto de hoxe farémoslle unha homenaxe. Toca recitarmos o seu poema «Dende aquí vexo un camiño». Sigue estas pautas. 

—Le o texto previamente e procura comprender todo (consulta o vocabulario que non coñezas).
—Ensaia un par de veces a recitación antes de gravar.
—Grava a recitación coidando a vocalización e a expresividade.

Dende aquí vexo un camiño

Dende aquí vexo un camiño
que non sei adónde vai;
polo mismo que n'o sei,
quixera o poder andar.
Istreitiño sarpentea
antre prados e nabals,
i anda ó feito, aquí escondido,
relumbrando máis alá.
Mais sempre, sempre tentándome
co seu lindo crarear,
que eu penso, non sei por qué,
nas vilas que correrá,
nos carballos que o sombrean,
nas fontes que o regarán.
Camiño, camiño branco,
non sei para dónde vas;
mais cada vez que te vexo,
quixera poderte andar.
Xa collas para Santiago,
xa collas para o Portal,
xa en San Andrés te deteñas,
xa chegues a San Cidrán,
xa, en fin, te perdas... ¿quén sabe
en dónde?, ¡qué máis me dá!
Que ojallá en ti me perdera
pra nunca máis me atopar...
Mais ti vas indo, vas indo,
sempre para donde vas,
i eu quedo encravada en onde
arraigo ten o meu mal.
Nin fuxo, non, que anque fuxa
dun lugar a outro lugar,
de min mesma, naide, naide,
naide me libertará.

Feita a recitación fala do contido do poema. Que cres que quere expresar Rosalía nestes versos?  Como axuda, propoñémosche que repares no símbolo do «camiño». Escolle entre estas dúas opcións o valor deste símbolo no poema. Xustifica a túa resposta.

O «camiño» é símbolo... 

a) da tentación do descoñecido. É unha porta aberta á fantasía, ao misterioso e á aventura. 

b) da felicidade que lle está negada a Rosalía. Representa a imposibilidade de fuxir de si mesma e a dor ao saber que iso é imposible.

[21DEG: Día 15] Como che vai?

Xa estamos no día 15 de 21 DEG! De novo, tócache contarnos «Como che vai?». Antes de poñerte a gravar, convén que vexas un par de vídeos.

O primeiro é un fragmento dun informativo de La Sexta. Os reporteiros da cadea estatal fixeron «un exame de galego por equipos». Dun lado, anciáns do rural e, doutro, xente nova de cidade (en concreto, da Coruña). Todos debían traducir ao galego tres frases en castelán. O resultado, xa o podes imaxinar!

 

Como ves, o vídeo vén demostrar a ruptura na transmisión xeracional da que tanto falamos na clase. É dicir, esta curiosa proba de tradución vén exemplificar que Galicia, tristemente, é un dos poucos lugares do mundo onde os rapaces non falan a mesma lingua dos seus avós. 

Ben, isto ten unha vía de solución: os «neofalantes», é dicir, as persoas que se acaban de incorporar ao uso dunha lingua. Deseguido, preséntoche a xornalista coruñesa Belén Regueira: unha «neofalante». Como descubrirás na súa charla, Belén ata a mocidade só falaba castelán e despois comezou a falar galego. O que conta ten moita relación con conceptos estudados: diglosia, lingua minorizada, prexuízos lingüísticos, bilingüismo individual...

Agora, grava o teu vídeo, de polo menos 3 minutos, comentando cuestións como estas:

—Que tal levaches estas dúas semanas de reto? Houbo algún momento de «crise»? Por que?
—Segues con ánimos de seguir ata o final?
—Que che parece o vídeo inicial co «exame de tradución»? Que pensas de que moita xente nova non saiba falar a lingua dos avós?
—Belén Regueira fala, con exemplos da súa mocidade, das dificultades para arrincar como neofalante ou dos prexuízos que frean o galego. Que pensas do que di? Que che resultou máis interesante?
—Percibiches en primeira persoa algún prexuízo cara a lingua durante estes días? Como foi?

[21DEG: Día 14] O reto: O noso «Pasagalego»

Hoxe, día 14 de 21DEG, toca «O reto». E. con vós, o agardadísimo «Pasagalego» que, letra a letra, axudastes a crear. Parabéns a todos/as vós! E tamén ao noso produtor audiovisual, Martín Ferrero! Un fenómeno! O vídeo quedou de marabilla. Por certo, o logo de 21DEG deste 2021 tamén é deseño seu. Graciñas, Martín.

E agora a xogar. É moi simple, grávate mentres se reproduce o «Pasagalego» e vai dando as solucións que coñezas. Se ves que necesitas un chisco máis de tempo, podes facer un breve stop na reprodución. Finalmente, combroba, coas solucións, cantas acertaches e cantas non. E non fagas trampa, claro!

Quen o fará mellor de todos os participantes de 21DEG?

[21DEG: Día 13] Como che vai?

Hoxe toca falar de Youtube e de «youtubeiros/as»; si, os youtubers de noso. Deseguido, dous vídeos para presentarvos un par de canles imprescindibles: PradoRúa (de María Prado) e O son das ideas (de Darío Lago). Se ademais vos gustan As bólas do dragón ou Shin Chan, non podedes perdelos.

A listaxe de Vlogs de Youtube en galego que, se cadra, vos poderían interesar, é moi ampla. Aquí vos queda unha pequena selección.

• PradoRúa (educación, literatura, moda, maquillaxe, tendencias...)
• O Son das Ideas (física, divulgación científica...)
• O jato kósmiko (cultura, lingua, fútbol, videoxogos...)
• Nubes baixo ti (libros, música, series de TV, fotografía...)
• Un rapá transquilo FTM (lingua, cultura, transfeminismo...)
• Naturiza (natureza, ecoloxía...)
• Non vale furar (fútbol galego)
• CousasRarismASMR (ASMR e outras cousas raras)

Vale, agora imos xa co «Como che vai». A falar, con sinceridade, cando menos 3 minutos.

— Como o levas? Algunha anécdota que contar?
— Imaxinabas antes de comezar 21DEG que sería así? Que expectativas tiñas? Estás contento/a de participar? Por que?

— Que che parecen os vídeos de arriba?

— Consomes moito Youtube? Que tipo de contidos visualizas? Por que?

— Coñecías algún dos «youtubeiros/as» que se mencionan arriba? Se botaches unha ollada, cal cres que che interesa máis? Por que?

— Imaxínaste como «youtubeiro/a»? Por que? Que tipo de contidos abordarías?

[21DEG: Día 12] O reto: O videoclip

Estamos xa no día 12 de 21DEG. É sábado. Posiblemente teñas algo máis de tempo e poidas organizarte mellor. Propoñémosche un reto en grupo: gravardes un videoclip! A canción será «Non me digas "te quero"», do «youtubeiro» Aquel-e. Un trap que, ademais, nos servirá para perfeccionar o uso dos pronomes átonos. Todo son vantaxes!

Noutras palabras, debedes:

a) Aprender a canción.

b) Gravarvos cantándoa a xeito de videoclip.

Se me dis que me queres,
non me digas «te quero».
Recorda que o pronome
vai despois do verbo...
Se xa non me desexas,
dime «non te desexo»,
que vai diante un pronome
porque hai un adverbio
de negación,
hai un adverbio.

Se tes problemas de colocación
cos pronomes cando falas,
escoita atenta esta canción...

Recorda que o pronome
sempre vai despois do verbo,
excepto se aparece
antecedendo un adverbio. (x4)

Ninguén me dixo que hoxe
ía haber rebolo.
Cando me vas chamar?
Vou volverme tolo.
Tamén se adianta o pronome
se hai interrogativos
e o mesmo acontece
con algún indefinido,
indefinido,
indefinido...

Se tes problemas na colocación
dos pronomes cando falas,
escoita atenta esta canción...

Recorda que o pronome
sempre vai despois do verbo,
excepto se aparece
antecedendo un adverbio. (x4)

Para axudarche, propoñemos estas pautas.

—Ponte de acordo con alguén máis para colaborar na gravación: familiares cos que convivas, campañeiros/as de 21DEG...

—Se o facedes con familiares ou convivintes, é sinxelo: organizades unha gravación na casa.

—Se o facedes con amigos ou compañeiros dos 21DEG, propoñemos dúas opcións:

• Ben podedes quedar, se as restricións polo Covid o permiten, e gravar nalgún lugar, mais debe ser ao aire libre e con máscara todo o tempo.

• Ben podedes gravar cada un de vós a canción individualmente na casa e logo editar o vídeo a xeito de videoclip, mesturando vídeos de diferentes compañeiros/as de grupo. 

—Procurade sempre que se escoite a canción de fondo e tamén, de forma clara, a vosa voz.

—Poñédelle toda a CREATIVIDADE e HUMOR que queirades: crear unha coreografía, usar disfraces, amosar algúns letreiros con fragmentos da canción...

 

 

[21 DEG: Día 11] Como che vai?

Xa estamos xusto na metade do camiño. Hoxe é o día 11 dos 21DEG e toca un «Como che vai?» Mais antes, bota unha ollada a este vídeo.

Un dos prexuízos máis difundidos arredor do galego é que nos «illa do exterior», que só serve como «lingua doméstica», para «andar pola casa». 

Obviamente esta idea é falsa. Desde a Idade media, como vimos por exemplo aquí, a nosa lingua e a nosa cultura xa traspasaba fronteiras. Coa serie O sabor das margaridas, escrita e rodada en galego, temos outra boa proba disto. É a primeira serie escrita orixinalmente en galego que se publica en Netflix e pode verse en 180 países! De feito, foi unha das series máis vistas nesta plataforma en países como Reino Unido ou Irlanda.

Por certo, xa se estreou a segunda tempada, por se che interesa!

E agora a falar:

— Estamos na metade de 21DEG. Como o levaches hoxe? 

— Conseguiches falar todo o día en galego?
— Como ves a túa evolución despois destes 11 días de actividades?
— Que pensas do comentado arriba sobre se o galego nos illa ou non do exterior? Foi un obstáculo o galego para o éxito de O sabor das margaridas? 
— Gústache ver series de televisión? Coñecías O sabor das margaridas?
— Que tipo de series adoitas ver? Cales son as túas favoritas? Por que?
— Adoitas ver series no seu idioma orixinal e con subtítulos? Por que?

[21 DEG: Día 10] O reto: Un chisco de humor

De novo, «O reto». Desta vez tócache desenvolver todos os teus dotes de narrador/a cómico/a. Mais antes, para te inspirar, escoita a Quico Cadaval, autor teatral, actor e contacontos de Ribeira. Este monólogo, titulado «Os coruños» é, se cadra, unha das mellores pezas cómicas orais creadas nunca na nosa lingua. E ademais tócanos moi de preto. Seguro que soltas unhas boas gargalladas!

 

Obviamente, non se che esixe que o fagas tan ben como Quico Cadaval. Simplemente debes gravar o teu propio monólogo de 3 minutos. Aí van unhas ideas. Podes:

• Contar algunha anécdota persoal ou familiar que resulte moi graciosa.
• Relatar algunha historia cómica que che contasen os maiores.
• Contar uns chistes (ollo!, non deben ser sexistas, nin racistas...).
• Combinar as opcións anteriores.

• En caso de que non chegues aos tres minutos, podes comentar tamén (se queres) o monólogo «Os coruños».

Antes podes ensaiar un chisco! Ánimo!

[21DEG: Día 09] Como che vai?

Hoxe, día 9 dos 21DEG, toca un «Como che vai?». Mais, coma sempre, propoñemos un tema alternativo para que fales e poidas completar sen problemas o mínimo de 3 minutos. Hoxe toca a música.

Seguro que no teu tempo de lecer aproveitas para escoitar algo de música. Se cadra, non consomes moita música en galego. Sempre vén ben coñecer cantantes e grupos novos e, en galego, podes atopar música de todos os estilos e gustos. Aquí vai unha pequena mostra: desde o noise rock de Telephones Rouges ao trap de Boyanka Kostova; desde o pop de garaxe de Esposa aos ritmos latinos e blues de Sés; desde o rock alternativo de Ataque Escampe ao pop indie de Guadi Galego.

Telephones Rouges

Boyanka Kostova

Esposa

Sés

Ataque Escampe

Guadi Galego

Agora sóltate e a falar! Como é habitual, propoñémosche algunhas cuestións:

— Que tal vas co galego? Con quen adoitas falalo máis tempo? Cos compañeiros? Coa familia?
— Veste con ánimos para chegar ao final? Por que?
— Adoitas escoitar música? En que momentos?
— Cales son os teus gustos musicais?
— Escoitas algo de música en galego? Por que?

— Coñeces os músicos anteriores? Cal che gusta máis? Cal menos? Por que?

— Se cadra non é o teu caso, mais por que cres que en xeral se escoita moita máis música en inglés ou en castelán ca en galego?

[21DEG: Día 08] O reto: o karaoke

Hoxe a cantar! E tanto ten que se che dea ben, mal ou regular. O teu reto: cantar completa unha das cancións que seguen (en formato karaoke), por certo, de dous grupos coruñeses: «Como eu canto» de Sés e «Nordés» dos Diplomáticos de Montealto. 

Escolle a que queiras e a cantar! Se alguén máis (familia, amigos...) se anima contigo, mellor! Será máis divertido facer un dúo! Iso si, pode virche ben escoitala antes un par de veces.

[21 DEG: Día 07] Como che vai?

Arriba un polaco, unha xaponesa, un ucraíno, un húngaro e unha extremeña (do Val do Ellas, de fala galega). Só cinco exemplos dos centos de alumnos e alumnas que cada verán fan o curso «Galego sen fronteiras» en Santiago de Compostela. No ano 2017, por exemplo, participaron estudantes de 22 países. 

Como vemos, cada un coa súa orixe, cada un coa súa motivación. Algo que nos convida a reflexionar sobre o valor que nós, os galegos, lle damos á nosa propia lingua, tantas veces menosprezada. Como ben di unha das alumnas:

«A moitos galegos víñalle ben ver o que sucede cando unha persoa da India, da América e do Xapón se reúnen para falar en galego».

Agora a falardes vós. Polo menos, 3 minutos.

—Que tal o teu galego hoxe?
—Como levas estes días de experiencia? Algunha anécdota de interese?
—Que che gusta máis: cando toca «Como che vai?» ou cando toca «O reto»? Por que?
—Coñecías eses cursos de galego para estranxeiros? Que che parecen?
—Que pensas do interese e do aprezo polo galego que amosan xente doutros lugares?
—E que pensas do que din?

[21 DEG: Día 06] O reto: Márcate un «Dígocho eu!»

Observa estes dous vídeos. Seguro que non das apreciado a diferenza entre o «Dígocho eu» orixinal e o de imitación. Ha! Ha! 

 

O reto de hoxe é que graves un «Dígocho eu» imitando os da xornalista Esther Estévez. Xa sabes, centránte na corrección dalgún erro común na lingua galega e fai un vídeo explicando como evitalo. Para inspirarte e collerlle o xeito, recomendámosche que visites a súa canle en Youtube. Dámosche unhas suxestións:

• Elixe un erro ou mellor varios que teñan algo en común.

• Investiga a forma ou formas galegas correctas que cómpre usar para evitar esa incorrección.

• Pensa na mellor forma de visualizar q cuestión. Por exemplo: se falas sobre os castelanismos *tenedor, *cuchara e *cuchillo e dis que cómpre usar garfo, culler e coitelo colle eses cubertos da cociña e amósaos para exemplificalo. 

• Ponlle toda a CREATIVIDADE e HUMOR que queiras: podes disfrazarte, poñer perruca, facelo na rúa, buscar un «axudante», editar o vídeo...

Xa sabes, intenta chegar aos 3 minutos e envía o teu vídeo.

[21DEG: Día 05] Como che vai?

 

 

Se cadra, non coñecías a Xoana. Esta moza, apaixonada pola canción e polo galego, conta no vídeo anterior a súa relación coa lingua galega. Deseguido podes ver o videoclip dunha das súas cancións. 

 

Podes coñecela mellor visitando a súa web ou a súa canle en Youtube. 

Ben, hoxe día 5 de 21DEG, toca contar «Como che vai?». Tamén usaremos os vídeos anteriores para conversar. Lembra que o importante é que fales un mínimo de tres minutos.

—Estamos en fin de semana. Houbo moitos cambios nas túas rutinas? Que tal che foi hoxe co galego? 

—Éche máis doado desenvolverte en galego a fin de semana? Ou ao revés? Por que?

—Sentes o apoio dos que te rodean?

—Que che parece o que conta Xoana no vídeo inicial? Sénteste en algo identificado/a con ela? Por que?

—Gústache a súa música? Por que? 

—Xoana emprega a música para «derrubar muros que limitan o galego». A que cres que se refire? Cres que o conseguiu? 

[21DEG: Día 04] O reto: Os refráns

 

Como ves, o galego é un idioma ben rico en refráns. Se cadra, ti non coñeces moitos. Imos poñer a proba o teu enxeño e o teu coñecemento sobre o refraneiro galego. O xogo de hoxe consiste en:

• Enparellar o comezo e o remate dos seguintes refráns, que están desordenados. 

• Despois, debes explicar o significado de cada un, igual que fixeron no vídeo anterior.

Podes facelo, de forma individual; mais tamén, se tes alguén cerca que che poida axudar, podes intentalo en parella. E, lembra, grávao todo nun mínimo de tres minutos.

Adiante!

[21DEG: Día 03] Como che vai?

Día 3 de 21DEG. Presentámosche dúas rapazas: Alba Rodríguez, teleoperadora, e Eira Losada, «youtubeira». As dúas decidiron contar as súas experiencias persoais nos LGx15, ciclos anuais de conferencias arredor da nosa lingua. Proceden, coma vós, de zonas urbanas; mais a súa relación co galego, desde pequenas, foi diferente.  

Escóitaas e descubrirás que teñen en común e como acabaron por converterse en «motores da lingua». 

 

Hoxe é día impar, comenta «Como che vai?» nun vídeo que dure, polo menos, tres minutos. Podes usar como orientación estas preguntas:

— Que tal foi hoxe o día? Conseguiches falar galego no cole? E na casa?
— Algunha anécdota interesante que comentar?
— Alba Rodríguez e Eira Losada contan a súa historia persoal co galego. Podes ti contar a túa? A túa familia é galega? Se é así, son da Coruña ou proceden doutro lugar? Falan en galego teus pais, teus avós? Cambiou algo na casa desde que comezou 21DEG?
— Que opinas do que contan as rapazas dos vídeos? Identifícaste ti en algo con elas? Por que?
— Como verías que houbese un «motor da lingua» entre os teus compañeiros/as? Quen podería ser? Veste a ti mesmo/a nese papel? Por que? 

[21DEG: Día 02] O reto: Os trabalinguas

Neste vídeo o violoncellista estadounidense Rushad Eggleston improvisa poñéndolle música ao trabalinguas galego «Se vou a Bueu nun bou, vou. Se non vou nun bou, non vou».

Hoxe toca o primeiro reto desta edición de 21DEG. A xeito de quecemento para os días que quedan por diante, un clásico: os trabalinguas. Aquí tes cinco, ordenados por nivel de dificultade. Xa sabes, tes 3 minutos para gravalos todos, iso si, vocalizando correctamente. Serás quen de conseguilo??!!

Trabalinguas 1

Un can cun quinqué no cu.

Trabalinguas 2

Debaixo dunha pipa tinta

hai unha pita pinta;

cando a pipa tinta pinga,

a pita pinta pía.

Trabalinguas 3

Porque sabes que che quero,

queres que che queira máis.

Quéroche máis que me queres.

Que máis queres? Queres máis?

Trabalinguas 4

Corchete que estás na corcheta,

desencorchetácheste xa?

O desencorchetador

que te desencorchete

bo desencorchetador será.

Trabalinguas 5

Gancho reviragancho,

que tanto revigarancheaches,

deixa que te desreviraganchee,

con este desreviraganchiño

que teño para desreviraganchear

ganchos reviragancheados

nas ramas do carballal.

[21DEG: Día 01] Como che vai?

Día 1 de 21DEG 2021! Comezamos! En cada edición, como sabes, tivemos a sorte de contar con diferentes padriños ou madriñas. Este ano a mensaxe de felicitación e de ánimo vén de parte de María Solar, presentadora de televisión e autora de Os nenos da varíola.

Nos días impares toca contar «Como che vai?». Así que hoxe, ao rematares o día, grava un vídeo de polo menos 3 minutos explicando como vai a experiencia. Se ves que non che é fácil, podes responder estas preguntas:

— Que che pareceu a mensaxe de ánimo de María Solar? 

— Comezaches con gañas a experiencia? Veste con ánimo de chegar ao final? 

— Xa sabes que é unha actividade voluntaria. Por que te animaches a participar?

— Conseguiches falar hoxe moito tempo en galego?

— Como te sentiches? Pensaches moito no «que dirán»? Fréate o medo aos erros?

— Como reaccionou a xente ao teu arredor?