mércores, 26 de xuño de 2019

21DEG: ata o curso que vén!


Aquí tedes unha imaxe cuns cantos dos participantes este curso en 21 Días En Galego. Vese que algo se lle quedou da lingua ao practicala tanto!

O número de participantes e niveis implicados vai, ano a ano, ampliándose. Este curso foron compañeiros de 3ESO, 4ESO e tamén Bacharelato. Os resultados foron moi positivos, tanto na mellora da produción oral dos protagonistas, como na súa reflexión sobre a realidade da lingua. 

Este ano, ademais, foi especialmente importante a implicación e participación das familias: avós e avoas, país e nais, irmáns e irmás animáronse a participar activamente en moitas das propostas: regueifas, raps, adiviñas, xogos... 

Desde o Departamento de Lingua Galega queremos felicitar a todos os implicados, alumnado e familias. Sen a vosa axuda e sen o voso compromiso, este proxecto non sería posible. Aspiramos a mantelo vivo moito tempo.

De novo, parabéns e grazas! Ata o curso que vén!

mércores, 29 de maio de 2019

Novos textos argumentativos

Un curso máis, un dos traballos voluntarios en 3ESO foi redactar un texto argumentativo. Xa sabedes, un texto que defende unha opinión achegando argumentos e exemplos que a apoian. Outros cursos recolléronse textos ben brillantes, e este non foi menos. Propuxéronse distintos temas e, de seguido, deixámosvos tres bos exemplos. Parabéns polo traballo!

A prensa do corazón
A prensa do corazón converteuse nos últimos anos nun fenómeno de masas. Hoxe quero dar a miña opinión sobre ela.
Segundo os estudos difundidos por Europa Press, un de cada tres españoles le e ve na televisión programas da prensa rosa. Por que? Porque nela se amosa a brillante vida das «celebrities» e tamén as súas miserias, porque nela sempre se exhiben novos modelos de roupa e casas moi luxosas e, ademais, porque é un tema que vale para conversar. 
Pero tamén é unha realidade que nos programas do corazón a miúdo se insulta, se ofende e se calumnia as persoas sen ningún respecto por elas nin polos seus familiares.
Non me parece ben que moitos dos que se desenvolven neste ámbito gañen tantísimo diñeiro sen ter mérito ningún. Así, o presentador Jorge Javier Vázquez é o mellor pagado do famoso programa de televisión «Sálvame», cobrando un salario anual de 3 millóns de euros, e a súa colaboradora Belén Esteban rolda o medio millón de euros ao ano; mentres que o salario medio dun investigador científico en España é de 19.074 euros anuais, e un médico español gaña de media 53.000 euros por ano.
Por todo o anteriormente dito, estou totalmente en contra da prensa rosa, tamén coñecida como prensa do corazón.
Miguel Angel Suárez Díaz, 3ESO-C 

As supersticións
As supersticións son crenzas contrarias á razón que lle atribúen unha explicación máxica a todo tipo de fenómenos, procesos e relacións. Son supersticións crer nos amuletos da sorte, pensar que non se poden facer determinadas cousas os «martes 13» ou que che vai pasar algo malo por romper un espello. Pero… en verdade temen algunha influencia estes feitos no noso destino? Teñen razón de ser as supersticións? 
Segundo as estatísticas, máis do 50% da poboación cre nas supersticións e cada cultura ten as súas propias. Nos deportes, tamén son moi comúns. Está demostrado por catro experimentos distintos que ese factor psicolóxico, esa percepción que o xogador ten sobre os seus talismáns, serve para mellorar o rendemento. Por exemplo, pasa no golf, coas famosas «bólas da sorte», coas cales o xogador pensa que acertará todos os foxos, é dicir, que coa a súa bóla favorita terá unha mellor porcentaxe de golpes. 
A pesar disto, tamén existen supersticións totalmente falsas e sen fundamento ningún, como a do gato negro. Uns din que se se che cruza un gato negro terás mala sorte, outros que só terás mala sorte se ves ao gato afastarse de ti. Pero en realidade terás mala sorte pola túa mentalidade, porque xa asumiches que non sairá ben nada. Todo é un tema psicolóxico.
En conclusión, eu estou a favor das supersticións (incluso eu teño as miñas propias). Pero tamén creo que, no caso das que anuncian mala sorte, debemos ter a mente positiva para loitar contra elas. Creas ou non, as supersticións están aí e pode que algún día a sociedade valore as súas vantaxes en lugar das súas desvantaxes.
Antía Pérez Viñas, 3ESO-B

A vida no campo fronte á vida na cidade
Hoxe en día, o 54% da poboación mundial vive na cidade, pero a ONU afirma que para o ano 2050 esta cifra aumentará ata o 66%. Que é o que teñen as cidades que se volven cada vez máis atractivas para a poboación? Realmente ofrecen unha mellor calidade de vida para os seus habitantes?
Un dos principais motivos polos que a poboación marcha cara ao campo é, como non podía ser doutro xeito, a contaminación: «o aire é máis limpo no campo», «se marchas poderás ter unha vida máis sa»… Na miña opinión isto non é un dato a favor da vida no campo, senón máis ben todo o contrario. É verdade que no campo non hai tanta contaminación, mais iso é, principalmente, pola falta de poboación e, se a xente se esforzase por facer as cousas ben, a contaminación podería reducirse notablemente nos núcleos urbanos.
Por outro lado, un dos factores máis importantes que fai que as cidades teñan un maior número de habitantes son as oportunidades laborais. Non é necesario mencionar que as cidades, aínda que non garanten emprego a todos os seus habitantes, axudan moito máis á hora de encontrar traballo e, incluso, proporcionan empregos que non se poden realizar nunha vida rural.
Enlazando co asunto anterior, outro factor importante á hora de elixir a vida urbana fronte á rural son os estudos. Moita xente ten claro ao que se quere dedicar no seu futuro e para iso é mellor estudar nas cidades, onde hai desde centros de estudos básicos ata as universidades.
Ademais as cidades ofrecen unha maior comodidade fronte ás pequenas localidades, principalmente pola súa cercanía con hospitais, centros comerciais, centros para a terceira idade… E todo isto, como moito, nuns poucos quilómetros.
Xa para rematar, as cidades, especialmente as grandes cidades, proporcionan á vida da súa poboación moitas posibilidades de entretemento a tempo completo, pois sempre hai algo que podes facer (cines, teatros, concertos...), alguén a quen visitar ou mesmo coller un autobús e descubrir novos lugares.
En conclusión, eu penso que a vida na cidade axuda máis á hora de poder elixir o teu camiño, mentres que a vida no campo só achega unha tranquilidade que facilmente podes atopar na túa casa ou na praza con amigos. 
Laura Varela Anido 3ESO-C

xoves, 11 de abril de 2019

[21DEG: Día 21] Como che vai?


Chegamos ao final de 21DEG. Parabéns! Fixéchelo de marabilla! Os obxectivos básicos están cumpridos: mellorar o nivel do teu galego oral a base de falalo e reflexionar sobre aspectos sociolingüísticos que tamén traballamos na aula (prexuízos, variedades dialectais, lusofonia...). 


Adiante co derradeiro «Como che vai?»
—Como te sentes despois de completar o día 21?
—Que actividades das propostas che gustaron máis? Cales menos? Algunha suxestión?
—Pensas que despois de 21DEG falarás máis en galego ca antes?
—Se a experiencia se fixese de novo o curso que vén, repetirías? Por que?
—Animarías a outros compañeiros a participar nela? Por que?
—Que papel cres que xoga a xente nova no futuro da lingua galega?  
Xa comentamos os primeiros días que a Xunta decidiu aproveitar a nosa experiencia para lanzar por outros centros do país o proxecto «21 Dias co galego e mais», porque, no fondo, a idea é que a cousa non quede só en 21 días. Os primeiros pasos están dados. Como é sabido, o futuro dunha lingua depende de que a xente a fale, así de sinxelo. 



mércores, 10 de abril de 2019

[21DEG: Día 20] O reto: Nin si nin non


Estamos rematando! Hoxe, día 20 de 21DEG, «O reto» é un xogo de lingua oral que repetimos todos os anos: «Nin si, nin non». Xa sabedes, un enredo divertido para xogar en parellas. Por susposto, debedes gravalo en vídeo.


—Xúntate con alguén, preferiblemente, un compañeiro/a de «21 Días En Galego».
—Un de vós fai preguntas e o outro responde.
—Poden ser de calquera tema. A única norma fundamental é que non se pode reponder nin «si» nin «non». E tampouco permanecer en silencio, obviamente.
—Cando se diga «si» ou «non», pérdese e trócanse os papeis. Quen preguntaba, responde; e quen respondía, pregunta.
—Así sucesivamente ata cumprir os 3 minutos. Gravade o xogo sen cortes.

martes, 9 de abril de 2019

[21DEG: Día 19] Como che vai?


Día 19 de 21DEG. Xa estamos a piques de chegar ao final. Hoxe toca un «Como che vai?». Antes, propoñémosche reflexionar un chisco sobre os prexuízos lingüísticos. 

Non é raro escoitar ás veces, con certo ton desprezativo, iso de que o galego é unha «lingua minoritaria». Como xa temos traballado na aula, iso non é máis ca un prexuízo. Os conceptos «lingua maioritaria» e «lingua minoritaria» son relativos. Como ben se explica neste vídeo.


O realmente relevante para a saúde e futuro dun idioma non é se é maioritario ou minoritario, senón se se trata unha «lingua minorizada»; é dicir, se está a ser desprazada no seu propio territorio por outro idioma. Basta con abrir os ollos e as orellas no noso dia a día para comprobar como o galego esta a recuar de forma alarmante en todos os ámbitos e funcións propios dun idioma: transmisión familiar, escola, medios de comunicación, lecer...

As medidas que se toman para corrixir esta situación e conseguir que a nosa lingua acade unha situación de normalidade son vistas por algúns como unha «imposición do galego»: un novo prexuízo lingüístico. Basta con ollar, por exemplo, este cartel.



Así vemos como os distintos prezuízos actúan como freos da recuperación do prestixio e dos usos dunha lingua. Aquí tedes unhas pezas de humor gráfico coas que o debuxante Luís Davila pretende denunciar algúns deses prexuízos.

A

B

C

D

E


Imos agora coas túas reflexións: 
—Como o levaches hoxe? Ves evolución no teu galego?
—Axudou o proxecto a que se falase máis galego ao teu redor (familia, amigos, escola...)?
—Algunha anécdota interesante en relación con 21DEG nos últimos días?
—Nalgún momento, durante estes días, viviches en primeira persoa algún destes prexuízos?
—Podes comentar os diferentes chistes de Luís Davila? Que cres que pretende expresar cada un?

luns, 8 de abril de 2019

[21DEG: Día 18] O reto: Recitamos


Xa estamos no día 18 de 21DEG. Toca «O reto» e o de hoxe consiste en recitar poesía. Debes demostrar os teus dotes como recitador/a cun poema dun dos protagonistas do noso Rexurdimento: Eduardo Pondal. Nel, o poeta nado en Ponteceso fala dunha situación que xa comezaba a ser preocupante no seu tempo, finais do S. XIX: o abandono da lingua galega por parte da xente nova da Coruña.


Debes seguir estes pasos. 
—Le o texto previamente e procura comprender todo, consulta o vocabulario que non coñezas.
—Ensaia un par de veces a recitación antes de gravar (se os dás memorizado, mellor).
—Grava a recitación coidando a vocalización e a expresividade.
—Finalmente, engade a túa valoración do poema.
Falade galego

Miniñas da Cruña,
de amabre despexo,
de falas graciosas
e pasos lixeiros,
deixá de Castela
os duros acentos:
falade, miniñas,
falade galego.

Cando é que vos ouzo,
a patria esquecendo,
falar esas duras
palabras de ferro,
non sei o que sufro,
non sei o que peno:
falade, miniñas,
falade galego.

Mais cando falades
nos patrios acentos,
envoltos no voso
anxélico alento,
parece que escuito
un canto do ceo:
falade, miniñas,
falade galego.

                    Eduardo Pondal

domingo, 7 de abril de 2019

[21DEG: Día 17] Como che vai?


En cada zona de Galicia, a xente fala o galego ao seu xeito. Son as variedades dialectais


Aínda que exista unha variedade común estándar, ningún trazo dialectal é incorrecto: nin a gheada, nin o seseo... Deseguido, tedes un vídeo da rapazada do IES Antón Alonso Ríos de Tomiño, no sur de Pontevedra, con Portugal ao outro lado do Miño. Estes participantes no 21 Días co galego e + cóntannos, dun xeito ben ameno, como é o galego de seu. 

E xa sabes, como eles din, «ningún galego é malo, só o que non se fala»! 

 

Hoxe toca falar. Imos co «Como che vai?».
—Que fixeches durante o día de hoxe? E que tal o teu galego?
—Falan teus pais ou avós habitualmente galego? E ti con eles?
—Proceden eles doutras zonas de Galicia? De onde?
—Notas ti diferenzas entre o galego deses lugares e o da Coruña? Son na forma de pronunciar? No vocabulario? Podes dar exemplos? Se cadra, poden axudarche a responder teus pais ou avós.
—Que che pareceu o vídeo dos estudantes de Tomiño? Que aspectos che resultaron máis interesantes ou curiosos?

sábado, 6 de abril de 2019

[21DEG: Día 16] O reto: O videoclip


Estamos xa no día 16 de 21DEG. Chega a fin de semana e propoñémosche un reto en grupo: gravardes un videoclip! A canción será «Non me digas "te quero"», do «youtubeiro» Aquel-e. Un trap que, ademais, nos servirá para perfeccionar o uso dos pronomes átonos. Todo son vantaxes!

Se me dis que me queres,
non me digas «
te quero».
Recorda que o pronome
vai despois do verbo...
Se xa non 
me desexas,
dime «non 
te desexo»,
que vai diante un pronome
porque hai un adverbio
de negación,
hai un adverbio.
Se tes problemas de colocación
cos pronomes cando falas,
escoita atenta esta canción...
Recorda que o pronome
sempre vai despois do verbo,
excepto se aparece
antecedendo un adverbio. (x4)
Ninguén me dixo que hoxe
ía haber rebolo.
Cando 
me vas chamar?
Vou volver
me tolo.
Tamén se
 adianta o pronome
se hai interrogativos
e o mesmo acontece
con algún indefinido,
indefinido,
indefinido...
Se tes problemas na colocación
dos pronomes cando falas,
escoita atenta esta canción...
Recorda que o pronome
sempre vai despois do verbo,
excepto se aparece
antecedendo un adverbio. (x4)
Para axudarche, propoñemos estas pautas.
—Ponte de acordo con outros campañeiros/as de 21DEG para colaborar na gravación (todos debedes participar, ben en parellas, ben en grupos).
—Buscade o mellor momento (calquera día da fin de semana) e lugar (ao aire libre, nalgún espazo cuberto...).
—Intendade aprender a canción ensaiándoa varias veces.
—Debedes preparar unha coreografía que acompañe a vosa interpretación.
—Se non sabedes editar vídeo, podedes gravar todo nunha soa toma. Basta con que a canción soe de fondo (ben alta) e vós cantedes a letra.
—Poñédelle toda a imaxinación que queirades: usar disfraces, amosar algúns letreiros con fragmentos da canción...
 

A divertirse!

venres, 5 de abril de 2019

[21DEG: Día 15] Como che vai?




Paulina Ceremuzynska é polaca e fala galego, e moi ben, por certo. Aprendeuno na súa universidade de Varsovia, levada pola paixón que sentía pola nosa poesía e pola nosa música medieval. 

Hai 700 anos todos os galegos falaban galego e mozos e mozas de toda a Península Ibérica cantaban cancións de amor e desamor na nosa lingua. Hoxe, en troques, sorprende ver como persoas de diferentes lugares do mundo aprenden a nosa lingua (como podedes ver aquí), mentres moitos galegos non a falan.

Toca agora un «Como che vai?». Podes guiarte con estas cuestións:
—Como levas a experiencia dos 21DEG? Falas galego de forma máis fluída?
—Que prefires: os días de «Como che vai?» ou de «O reto»? Por que?
—Que opinas de que Paulina Ceremuzynska aprendese a nosa lingua?
—Que che resulta máis interesante do que ela comenta?
—Sabías que centos de estudantes estranxeiros aprenden galego todos os veráns en Santiago? Que che fai pensar isto se tes en conta a relación de moitos galegos coa nosa propia lingua?

xoves, 4 de abril de 2019

[21DEG: Día 14] O reto: Enreguéifate



Unha regueifa é unha disputa cantada entre dúas ou máis persoas de forma improvisada. Este xénero popular ten moita relación coa nosa tenzón medieval e tamén co rap actual: habilidade na improvisación, duelos dialécticos, retranca, sentido satírico...

O reto é o seguinte: en parellas, cantardes unha regueifa. Coma se fose unha «pelexa de galos», debedes contar cun «contrincante»: un compañeiro/a de 21DEG, un familiar... Aquí tedes un vídeo que explica como se regueifa.


Como podedes organizarvos?
• Lembrade, no voso combate cantado debedes usar coplas: estrofas de catro versos de arte menor, coa rima asonante ou consonante só nos pares.
• Se facelas improvisadas resulta difícil, podedes preparar o texto antes e ensaialo.
Para todo o demais, o mellor é que sigades os consellos destes expertos, que vos din como gravar unha regueifa para o certame Enreguéifate 2019. Se queredes, podedes aproveitar o voso vídeo, non só para o 21DEG, senón tamén para este concurso de regueifas.


Se hoxe non vos é posible facelo, non pasa nada, podedes gravar a regueifa outro día. Para vos orientar, observade este vídeo premiado no certame Enreguéifate 2018. Animádevos! A divertirse regueifando en galego! Con imaxinación! Sen medo nin vergonza!




mércores, 3 de abril de 2019

[21DEG: Día 13] Como che vai?


Hai uns 50 anos, Andrés do Barro, un mozo ferrolán, acadou por tres veces consecutivas o primeiro posto nas listas de discos máis vendidos en España... cantando en galego!

Primeiro en 1969 con «O tren», despois en 1970 con «Corpiño xeitoso» e «San Antón». A xente de Madrid, de Sevilla, de Valencia, de Huesca ou de Murcia bailaba nos guateques cos números 1 de Andrés do Barro. Unha proba máis de que, a pesar dos prexuízos, desenvolverte na túa lingua propia non debe supoñer ningún atranco ou desvantaxe.


Lamentablemente, a súa estrela foi moi fugaz. Andrés do Barro faleceu con 42 anos a causa dun cancro hepático. 

Hoxe, aínda que non igualamos eses éxitos fóra de Galicia, temos moitos outros músicos de noso que, se cadra, non coñeces. Escoita estes catro exemplos:

Novidades Carminha, «Non saímos do lixo»


Guadi Galego, «Chea de vida»

SonDaRúa, «Fóra»

Sés, «Tempestades de sal»


Imos agora co «Como che vai?»
—Que fixeches hoxe? Algunha novidade no teu día a día con respecto ao galego?
—Sabías quen era Andrés do Barro? Que che parece o que logrou hai 50 anos?
—Gústache escoitar música? En que momentos? 
—Cales son os teus gustos musicais? 
—Escoitas música en inglés? E en castelán? E en galego?
—Coñecías os músicos galegos anteriores? Cal che gusta máis? Por que?

martes, 2 de abril de 2019

[21DEG: Día 12] O reto: Palabras encadeadas



Hoxe, día 12 de 21DEG, toca «O reto». Propoñémosche un clásico: xogar ás «Palabras encadeadas». Xa sabes:
• Dous ou máis participantes din por quendas unha palabra que comece pola derradeira sílaba doutra proposta antes. Por exemplo: xarope - pereira - raposo...
• Un dos participantes perde cando é incapaz de nomear unha palabra nova ou repite outra xa usada.
• Lembra, ademais, que só serán validas as palabras galegas correctas, é dicir, quen use algún castelanismo (*calle*conexo*lexos...) perde.
Busca un intre para poder facer o xogo cos amigos ou coa familia e grávalo. Repetídeo as veces que vos pete.

A pasalo ben!

luns, 1 de abril de 2019

[21DEG: Día 11] Como che vai?


Lembras o Festival de Eurovisión do ano 2017? Pois estivemos de celebración! De entre ducias de cancións en inglés cantadas por representantes de países de toda Europa, a gañadora foi «Amar pelos dois», unha balada en portugués, ese idioma fillo do galego-portugués medieval. Un mozo lisboeta, Salvador Sobral, foi o vencedor cantando na súa propia lingua.


Como vemos no seguinte vídeo, recentemente Salvador Sobral deu un concerto en Santiago. Alí referiuse a si mesmo como «galego do sur».


A vinculación do galego co portugués fai que poidamos entendernos, sen grandes dificultades, cuns 215 millóns de persoas do ámbito da lusofonía. Se, ademais, falas castelán e inglés, podes chegar a comunicarte en total con case 1000 millóns! Todo son vantaxes!


Escoita agora a interesante mensaxe que nos envía Isadora, alumna do IES Francisco Daviña Rey de Monforte de Lemos. Realmente convida á reflexión o que nos conta.


Imos entón co «Como che vai?»
—Estamos na metade xusta de 21DEG. Como o levas? Que esperas ter conseguido cando remate o proxecto? 
—Que opinas do feito de que Salvador Sobral gañase Eurovisión cantando en portugués?
—Cres que tamén podería chegar a ser gañadora unha canción en galego? Por que?
—Viaxaches algunha vez a Portugal ou a outro lugar de fala portuguesa? Resultouche alí difícil entenderte coa xente?
—Entendiches ben o que dixo Isadora? Que opinas dos seus diferentes comentarios: a súa boa adaptación a Galicia, o descoñecemento do galego no Brasil, o galego para a comunicación internacional?
—E sobre que ela fale de si mesma como «galega de alén do mar», igual que Sobral faino como «galego do sul»?


domingo, 31 de marzo de 2019

[21DEG: Día 10] O reto: A ver quen sabe máis


O reto de hoxe é ben sinxelo: facer en familia un «A ver quen sabe máis». Unha especie de «Pasagalego» mais sen orde alfabética. Un agasallo da rapazada do IES Francisco Daviña Rey de Monforte de Lemos, participantes neste 2019 no «21 Días en galego e +».

Xúntate co teu pai, coa túa nai, cun irmán ou irmá, cun avó ou avoa ou con quen ti vexas. Escoitade xuntos as 21 definicións do vídeo e a ver quen adiviña antes as palabras. E ollo! Coidado cos castelanismos!

Adiante! A ver quen sabe máis!




sábado, 30 de marzo de 2019

[21DEG: Día 09] Como che vai?


Hoxe, día 9 de 21DEG, presentámosche a «youtubeira» Eira Losada. Desde hai un tempo esta estudante achega as súas recomendacións literarias na canle en Youtube da Editorial Galaxia. No pasado 2018, convidárona a dar unha charla nos LGx15, ciclos anuais de conferencias arredor da nosa lingua. 

Eira conta como, sendo galegofalante desde cativa, conseguiu vencer a inercia do ambiente castelanizado dos institutos urbanos e acabou por se converter nun «motor da lingua».


Agora toca un novo «Como che vai?». Xa sabes, polo menos 3 minutos de comentarios teus, por exemplo, sobre estas cuestións.
—Vai resultándoche máis doado falar en galego? E facelo durante máis tempo?
—Eira Losada conta a súa historia persoal co galego. Podes ti contar a túa? A túa familia é galega? Se é así, son da Coruña ou proceden doutro lugar? Falan os teus avós galego? E os teus pais?
—Que opinas do que conta Eira Losada? Identifícaste ti en algo con ela?
—Como verías houbese un «motor da lingua» entre os teus compañeiros/as? Veste a ti mesmo/a nese papel? Por que?

venres, 29 de marzo de 2019

[21DEG: Día 08] O reto: Que me estás contando?


Hoxe, venres, propoñemos un xogo en grupo. Podes organizalo con familiares ou con amigos/as. Como mellor che veña.

Trátase de imitar o «Que me estás contando?» de Land Rober. Se non sabes en que consiste, bótalle unha ollada a este vídeo.


Formade un grupo de tres membros. Cada participante anota nun papel unha palabra (que non deben coñecer os compañeiros). Logo preparádevos para gravar o xogo seguindo estas pautas: 
• Un de vós amosa o seu papel á cámara (sen que os demais o vexan) e comezará a explicar mediante acenos e xestos esa palabra.
• Os outros dous, como no programa Land Rober, deben adiviñala. Gaña o primeiro en conseguilo.
• O proceso repítese repartindo por quendas os papeis de «mimo» e de «adiviñadores». 
Cando rematedes con esas tres palabras, podedes repetir o xogo con outras, se vos apetece.

xoves, 28 de marzo de 2019

[21DEG: Día 07] Como che vai?




A diversidade lingüística no mundo é unha riqueza que cómpre defender. Como xa temos falado, cada unha das 6000 linguas do mundo ofrece unha visión particular e única da realidade. Deseguido, un exemplo ben ilustrativo: a palabra mamihlapinatapai, do idioma amerindio yagán, propio dos indíxenas homónimos da Terra do Fogo, no extremo sur de Chile e da Arxentina.

Ben, pois mamihlapinatapai, que case parece un trabalinguas, ben significar algo así como ‘unha mirada entre dúas persoas, cada unha das cales espera que a outra comece unha acción que ambas as dúas desexan pero que ningunha se anima a iniciar ou suxerir’.

Resulta abraiante comprobar como nesa lingua unha soa palabra nomea algo tan cheo de información e matices que nós só podemos expresar cunha longa oración (case un microrrelato). A mágoa é que xa só unha persoa no mundo pode falar yagán. Chámase Cristina Calderón, unha india nativa chilena de 90 anos. Lamentablemente, é a derradeira falante de yagán e o seu idioma morrerá con ela. Aquí tes un breve vídeo para coñecer a súa historia.


Agora, imos co «Como che vai?». Toca falar.
— Como vai a túa experiencia en 21DEG?
— Notas algunha evolución no teu galego oral despois destes primeiros 7 días?
— Éche máis doado falar en galego de luns a venres ou na fin de semana? Por que?
— Podes pronunciar correctamente mamihlapinatapai? Demóstrao.
— Que opinas sobre a inminente desaparición do idioma yagán?
— Pensas que o galego pode seguir no futuro o mesmo camiño? Por que?

mércores, 27 de marzo de 2019

[21DEG: Día 06] O reto: Karaoke


Hoxe a cantar! E tanto ten que se che dea ben, mal ou regular. 


O teu reto: cantar completa a canción popular «Catro vellos mariñeiros», un verdadeiro himno da nosa música tradicional. Se alguén na casa xa a coñece, pode axudarche a facer un dúo. Como vexas. 

Aquí tes o karaoke. Pode virche ben escoitala antes un par de veces.


E, se cadra, ata a dás aprendido enteira!

martes, 26 de marzo de 2019

[21DEG: Día 05] Como che vai?


Amar e falar a túa propia lingua non é obstáculo para triunfar no deporte (nin en calquera outra faceta da vida). Aquí tes uns cantos exemplos: persoeiros destacados do deporte galego que reflexionan sobre a necesidade de defender e usar o noso idioma.

Sofía Toro (A Coruña): campioa olímpica de vela

Rubén Martínez (Coristanco): ex-porteiro do Barça e do Dépor, porteiro do Osasuna

Ana Peleteiro (Ribeira): campioa europea de triplo salto


Moncho Fernández (Compostela), adestrador máis lonxevo da ACB


Vero Boquete (Compostela), futbolista campioa da Champions League feminina


Pois imos xa co «Como che vai?». Podes contestar estas preguntas. Lembra, durante un mínimo de 3 minutos.
—Como vai o teu día a día co galego?
—Fréate para falar o medo aos erros? Pensas que irás mellorando?
—Que tal vai 21DEG cos compañeiros? Conseguides falar galego no centro?
—Segues con ánimos de chegar ata o final?
—Coñecías os deportistas dos vídeos? Que opinas do que din?
—Gústache o deporte? Practicas algún? Por que?


luns, 25 de marzo de 2019

[21DEG: Día 04] O reto: Pasagalego


Préstache un «Pasagalego»? O reto de hoxe, día 4 de 21DEG, é xa un clásico. Repescamos un dos vídeos preparados en cursos anteriores para poñerdes a proba o voso nivel de vocabulario. Dun tirón, sen pausas, grava a túa resposta a todas as definicións. Estaría ben que, ao repasares as solucións ao final, foses anotando os acertos e os erros.

Ánimo! A ver se é posible completar o rosco!

domingo, 24 de marzo de 2019

[21DEG: Día 03] Como che vai?



Xa imos no terceiro día de 21DEG. Para que valores aínda mellor a experiencia, propoñémosche que vexas completo o vídeo-resumo da primeira edición de 2017. Aquí o tes.



Sabías que da nosa iniciativa, compartida cos pioneiros dos IES da Pobra do Caramiñal, xurdiu neste curso 2018-19 un programa da Secretaría Xeral de Política Lingüística chamado «21 Días co galego e máis»? O seu primeiro paso foi promover a experiencia en catro centros das distintas provincias galegas: o IES Antón Alonso Ríos de Tomiño, o IES Francisco Daviña Rey de Monforte de Lemos, o IES Pontepedriña de Santiago de Compostela e o IES Otero Pedrayo de Ourense. 



Que marabilla ver que o esforzo dos nosos rapaces tivo tan bos froitos! E o ano que vén está previsto en máis centros!

Tendo en conta todo o anterior, comezamos o «Como che vai?». Grava as túas respostas a estas preguntas, nun mínimo de tres minutos:
—Cambiou moito a túa rutina ao ser fin de semana?
—Falaches máis en galego que durante os días previos?
—Sentes o apoio dos que te rodean? E ti, como te sentes?
—Algunha anécdota interesante en relación cos 21DEG?
—Que che pareceu o vídeo de 21DEG do 2017? Que partes che gustaron máis?
—E que opinas de que a nosa experiencia se espallase por máis centros?
—Gustaríache que fixésemos un vídeo-resumo coas vosas gravacións deste ano?


sábado, 23 de marzo de 2019

[21DEG: Día 02] O reto: Trabalinguas


Como é xa tradición, para ir quecendo, o primeiro reto son os trabalinguas! Xa sabes, eses enunciados que se resisten a ser pronunciados correctamente.


Aquí tedes unha mostra de trabalinguas de idiomas de todo o mundo (alemán, francés, neerlandés, xaponés, ibo...). Para un anuncio publicitario, varias modelos internacionais demostran a súa habilidade nas súas propias linguas.



Agora tócavos a vós! Deixámosvos cinco trabalinguas de noso, ordenados segundo a súa dificultade (dos máis doados aos máis difíciles). Seriades quen de recitalos todos correctamente? Gravádeo en vídeo (xa sabedes: tedes arredor de 3 minutos). Ah! Tamén podedes gravar algún familiar intentándoo!
Trabalinguas 1
– ¿Ten tinta, Antón?
– Tinta Antón ten.
Trabalinguas 2
Se vou a Bueu nun bou vou.
Se non vou a Bueu nun bou non vou.
Trabalinguas 3
Do queixo non che me queixo,
que o queixo ben che me sabe;
quéixome de quen o vende,
que non mo deixa de balde.
Trabalinguas 4
Cinco figafarzos novos
afigafarzaron a figafarza vella;
veu o figafarzo vello
e afigafarzou os cinco figafarzos novos
e mais a figafarza vella.
Trabalinguas 5
Unha pega merga, reborderga,
gorda, rebirigorda,
acotobelada e xorda
cría pegos mergos, rebordergos,
gordos, rebirigordos,
acotobelados e xordos.
Se non criase pegos mergos, rebordergos,
gordos, rebirigordos,
acotobelados e xordos
non sería unha pega merga, reborderga,
gorda, rebirigorda,
acotobelada e xorda.

venres, 22 de marzo de 2019

[21DEG: Día 01] Como che vai?


Xa está aquí o día 1 dos 21 Días En Galego [21 DEG] do 2019. Despois desta primeira xornada  a falar en galego, correspóndeche algo sinxelo: contarnos «Como che vai?». Ao rematares a xornada, grava un vídeo de polo menos tres minutos explicándoo. Podes facelo respondendo estas preguntas:
—Que fixeches durante o día?
—Conseguiches falar todo o tempo en galego?
—Como te sentiches?
—Como reaccionou a xente ao teu arredor: no colexio, na casa...?
—Que contacto tes na túa vida cotiá coa lingua galega?
—Por que te decidiches a comenzar a experiencia de 21DEG?
—Cres que che resultará fácil ou difícil?
E como todos os anos, un padriño ou madriña anímanos a vivir a experiencia. Este curso, aquí tedes a mensaxe que nos envía Víctor Freixanes, presidente da Real Academia Galega.


martes, 19 de marzo de 2019

Este venres comeza 21 DEG!


Chega, un novo ano, 21 Días En Galego ao Fogar de Santa Margarida. 

Conscientes de que moitos de vós non tedes o galego como lingua habitual e seguindo o ronsel dos pioneiros, o alumnado do instituto da Pobra do Caramiñal, convidámovos a desenvolver en galego a vosa vida cotiá (na casa, no centro, na rúa...) durante 21 días e valorar esa experiencia. 

Xa levamos dous cursos e a semente de 21DEG deu grandes froitos! No verán de 2017 recibimos durante o Festival de Pardiñas o premio «Investigación sobre a nosa fala» da Asociación Xermolos. E o pasado 2018, 21DEG levounos á Cadea Ser e tivemos a honra de recibir o recoñecemento da Real Academia Galega.




E mesmo tamén nos levou ao Telexornal!


21 Días En Galego, persegue dous obxectivos principais: 
• Mellorar a nosa expresión oral.
• Provocar a reflexión persoal sobre a nosa relación co idioma galego.
En que consiste a experiencia? Propoñémosvos unha serie de actividades orais, de dous tipos, que serán necesariamente gravadas en vídeo.
«Como che vai?» (días impares). Consiste en facer unha gravación, cun mínimo de 3 minutos de duración, comentando como levades a experiencia: sensacións, dificultades do día a día, reaccións dos que vos rodean (se vos axudan, se vos cuestionan...)
«O reto» (días pares). Tamén mediante unha gravación dun mínimo de 3 minutos, debedes de contestar oralmente a tarefa que se vos propoña: reflexionar sobre un tema, entrevistar unha terceira persoa, comentar un libro, pronunciar uns trabalinguas…
En resumo, este venres 22 de marzo comezamos. Durante 21 días iremos dando as instrucións necesarias sobre as actividades aquí, en Achaveeomundo, e as vosas gravacións serán recollidas semanalmente. 

Animo! Súmate ao proxecto! E a falar! 

mércores, 16 de xaneiro de 2019

Encontro e entrevista a Xosé Mª Lema Suárez



O pasado 20 de decembro realizouse no Salón de actos do colexio unha charla-coloquio do autor Xosé Mª Lema Suárez co alumnado de 4º de ESO sobor do libro Costa do Solpor. O regreso da illa do tesouro, editado por Xerais. 


Tras a intervención, as alumnas Rebeca Pombo Fuentes e Lucía Costa López entrevistaron ao autor arredor da súa traxectoria profesional e as súas incursións no mundo da investigación e da creación, entre outros aspectos. Os nosos parabéns ás alumnas polo seu bo facer e a máis sincera gratitude a Xosé Mª Lema pola súa paciencia e atención.

Aquí tes o audio da entrevista.